Blog

ಕಸ್ತೂರಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಅಪರಿಚಿತವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದ ಇದರ ಇನ್ನಷ್ಟು ವಿವರಗಳ ಕುರಿತು ಈ ಲೇಖನವು ತಿಳಿಯಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸುಗಂಧ ವಸ್ತುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಮೂಲ, ಇದರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು, ವಿಭಿನ್ನ ಉಪ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಹಾಗೂ ಇದರ ವಿವಿಧ ಉಪಯೋಗಗಳ ಕುರಿತು ನಿಮಗೆ ತಿಳಿದಿರಬಹುದು. ಆದರೂ, ಕಸ್ತೂರಿಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕಿರುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವದ ಕುರಿತು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸದೆ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಬಗೆಗಿನ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಮುಗಿಸುವುದೇ ಅಸಾಧ್ಯ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಇಸ್ಲಾಂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಕಸ್ತೂರಿ ಇಷ್ಟು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಕಟುವಾಸ್ತವ.

ಕಸ್ತೂರಿಗೆ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಗೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಮಹತ್ವ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಕಾಳಿದಾಸ ಕೂಡ ತನ್ನ ಋತುಸಂಹಾರದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಕುರಿತು ಪರಾಮರ್ಶೆ ನಡೆಸುತ್ತಾನೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಕಸ್ತೂರಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಗಾಢ ಕರಿಬಣ್ಣಕ್ಕಿಂತಲೂ, ಭಾರತ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಕರ್ಪೂರದ ಪರಿಶುದ್ಧತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದೆ. ಅದನ್ನು ವೇದಕಾಲೀನ ಭಾರತದ ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನೀವು ಓದಿ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣಬಹುದು.
ಈಗ ಕೆಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಸ್ವತಃ ಉದ್ಭವಿಸಬಹುದು. ಹಾಗಾದರೆ, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯನ್ನು ಯಾಕೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಸೊಗಸಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ? ಮುಸ್ಲಿಂ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಂದ ಕಸ್ತೂರಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಶಂಸೆ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಯಾಕೆ? ಸುಗಂಧ ಎಂದರೆ ಕಸ್ತೂರಿಯೇ ಅನ್ನುವಷ್ಟು, ಕಸ್ತೂರಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದಷ್ಟು ಇಸ್ಲಾಮಿನಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿ ಯಾಕಿಷ್ಟು ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿ ಲೀನವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ? ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ, ಕಸ್ತೂರಿಯ ಗೂಢ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ʼಸತ್ಯʼಗಳ ಕುರಿತು ಪರಿಶೋಧಿಸಬೇಕು.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿ ವಿರಳವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಮೊದಲು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನ ಬಿಳಿ ಕಸ್ತೂರಿ ಮೃಗಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಗೊಳ್ಳುವ ಕಸ್ತೂರಿಯು ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ತೀರಾ ವಿರಳವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದೇ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ. ಇದು ವೇದ ಕಾಲದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಕಸ್ತೂರಿಗೆ ಕೇವಲ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಸ್ತೂರಿ ಮೃಗವು ತನ್ನದೇ ಸುವಾಸನೆಗೆ ಮಾರುಹೋಗಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತನಾಗಿ ಆ ಮೋಹಕ ಸುವಾಸನೆಯ ಮೂಲ ಹುಡುಕಿ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಕಾಡುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಅಲೆದಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ತನ್ನನ್ನು ಮೋಹಕವಾಗಿ ಮೋಡಿಮಾಡಿದ ಸುಗಂಧವು ತನ್ನೊಳಗೆ ಅಡಗಿದೆ ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅದು ಎಂದಿಗೂ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಂಶವು ಮನುಷ್ಯನು ಲೌಕಿಕ ಸುಖಗಳನ್ನರಸಿ ಅಲೆದಾಡುವುದನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಸುಪ್ತವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯನೊಳಗೆ ಅಡಗಿರುವ ಆತ್ಮದ ಘಮಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸುಗಂಧ ಎನ್ನುವುದು ಭಾರತೀಯ ನಂಬುಗೆ. ಓರ್ವ ತನ್ನದೇ ಆತ್ಮವನ್ನು ಅರಸಿ ತನ್ನೊಳಗೆ ನಿಂತು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಅಥವಾ ಈ ಆದ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಬರಹಗಾರರಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದುದು. ಇದು ಇಸ್ಲಾಮಿಗೂ ಪರಕೀಯವಲ್ಲ.
ಸಾಂಬ್ರಾಣಿ, ಗುಲಾಬಿ, ಧೂಪ (ಆಲುಮಡ್ಡಿ) ಅಥವಾ ಭಾರತದ ಇನ್ಯಾವುದೇ ಸುಗಂಧ ವಸ್ತುಗಳಿಗಿಂತ ಕಸ್ತೂರಿಯು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. “ಹಿಮಾಲಯನ್ ಪರ್ವತ ಶಿಖರಗಳು ಕಸ್ತೂರಿ ಪರಿಮಳದಿಂದ ದಟ್ಟವಾಗಿವೆ” ಎಂದಷ್ಟೇ ನಾಲ್ಕನೇ ಶತಮಾನದ ಕವಿ ಕಾಳಿದಾಸ ತನ್ನ ಇಡೀ ʼಮೇಘದೂತʼದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಕುರಿತು ಮಾಡಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖ.. ಅದೇ ವೇಳೆ, ಭಾರತದಿಂದ ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಸರಕು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿ ಕೂಡಾ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದ್ದವು ಎಂದು ಸೋಗ್ಡಿಯನ್ ದಾಖಲೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಒಡನಾಟವು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕವಿಗಳ ಅಲೌಕಿಕ ಪ್ರೇಮ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಧಾರಳವಾಗಿ ಕಾಣ ಸಿಗುವ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಉಲ್ಲೇಖದಿಂದಲೂ ನಾವು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಅಲೌಕಿಕ ಲೋಕದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು, ಮತ್ತು ಅದರೊಂದಿಗಿರುವ ತಮ್ಮ ವಿಪರೀತ ಮೋಹವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಕಸ್ತೂರಿಯ ಉಪಮೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಕುರಿತು ಪರ್ಶಿಯನ್ ಕಾವ್ಯ ಓದಿದವರ ಅರಿವಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ.

“ನಿನ್ನ ಮುಖದಲಿ ಹಳ್ಳಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಕಾಶವೂ, ನಿನ್ನ ಕೂದಲು ಪೂರಾ ಕಸ್ತೂರಿಯೂ” ಎಂದು ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಮಾಮ್ ತಿರ್ಮಿದಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ, ಒಂದು ಶತಮಾನದ ಬಳಿಕ ಮಸ್ಊದ್ ಸಅದ್ “ನಿನ್ನ ಸುಂದರ ಗಂಧವುಳ್ಳ ಕರಿಕೂದಲಿಗೆ ಖೋತಾನಿನ ಯಾವುದೇ ಕಸ್ತೂರಿಗೂ ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹದಿಮೂರನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂಫಿ ಸಅದಿ ಶಿರಾಝ್ ತನ್ನ ʼಗುಲಿಸ್ತಾನ್ʼ ನಲ್ಲಿ, “ಈ ಮೋಡಿಮಾಡುವ ರಮ್ಯ ಮೋಹಕ ಸುವಾಸನೆ ಕಸ್ತೂರಿಯದ್ದೋ ಅಥವಾ ಅಂಬರ್ ಗ್ರಿಸಿದ್ದೋ (ತಿಮಿಂಗಿಲ ಹೊರಸೂಸುವ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ವಸ್ತು)” ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಕಸ್ತೂರಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವು ಅದರ ಭೌತಿಕ ಕಾಣ್ಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಸ್ನಾನಗೃಹದಲ್ಲಿನ ಆವಿಯಲ್ಲಿ, ಮರೆಯಲ್ಲಿ, ಲಘುವಾದ ಗಾಳಿ ಮೊದಲಾದಂತೆ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಆಪ್ತವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಸುಗಂಧ ವಸ್ತು ಕಸ್ತೂರಿ. ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ತೀರಾ ನಗಣ್ಯ ಎಂಬ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡೇ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇದರ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಲೋಕದೊಳಗೆ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಹದೀಸ್ ಮೂಲಕ ಆಳವಾಗಿ ಸಾಗಬೇಕಾಗಿದೆ. “ಮುದ್ರೆಯೊತ್ತಿದ ಶುದ್ಧವಾದ ದ್ರಾಕ್ಷಾರಸದಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಕುಡಿಯಲು ನೀಡಲ್ಪಡುವುದು. ಇದರ ಪದಾರ್ಥ ಕಸ್ತೂರಿ ಆಗಿರುವುದು” ಎಂದು ಸೂರಾ: ಮುತ್ವಫೀಫಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಾರಿ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿ, ಸ್ವರ್ಗ, ಮಾನವೀಯತೆ ಮತ್ತು ಅಮರತ್ವದ ನಡುವಿನ ವಿಪರಿತಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಸುಂದರವಾದ ಸೂಫಿ ಕವಿತೆಗಳು ಈ ಸೂಕ್ತಿಯಲ್ಲಿನ ಮದ್ಯ ಹಾಗು ಕಸ್ತೂರಿ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಶುದ್ಧ ಅಥವಾ ಅಪರೂಪದ ದ್ರಾಕ್ಷಾರಸವನ್ನು ಶುದ್ಧ ದೈವಿಕ ಸತ್ವದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಲವಿ ಅದನ್ನು “ಆದಮನ ಮುಂಚೆಯೇ ಮುದ್ರೆಯೊತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ದ್ರಾಕ್ಷಾರಸ” ಎಂದು ಪರಾಮರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವರ್ಗದೊಂದಿಗಿನ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಸಂಬಂಧವು ಅದರ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮೌಲ್ಯದ ಮೂಲ ಎನ್ನುವುದು ನಾವು ಈ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಕಿತಾಬುಲ್-ಅಹ್ವಾಲ್ ವಲ್ ಕಿಯಾಮಾ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: “ಈಡನ್ ತೋಟದ (ಸ್ವರ್ಗದ ತೋಟ) ಗೋಡೆಗಳು ಚಿನ್ನದಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಇದನ್ನು ಕಸ್ತೂರಿಯೊಂದಿಗೆ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿ, ಮರಳಿನೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಹದೀಸನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ಇಮಾಮ್ ಗಝಾಲಿ, “ಇದರ (ಈಡನ್) ನೆಲ ಕೇಸರಿಯದ್ದೂ ಮತ್ತು ಅದರ ಮಣ್ಣು ಕಸ್ತೂರಿಯೂ ಆಗಿದೆ” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
“ಅಲ್ಲಿ‌ ಕಸ್ತೂರಿಯ ದೊಡ್ಡ ಪರ್ವತವಿದೆ, ಅದರಿಂದ ಸಲ್ಸಬೀಲ್ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಕೇಸರಿ, ಅಂಬರ್, ಕಸ್ತೂರಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಪೂರ ಹೂರಿಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಕೂದಲಿನ ಸೌಂದರ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಆಧಾರ” ಎಂದೂ ಇಮಾಮ್ ಬುಖಾರಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇತರ ಧರ್ಮಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸ್ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಸುಗಂಧದ ನಡುವೆ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವು ಕಂಡಿದೆ.
ಮಸ್ಊದ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಹದೀಸಿನಲ್ಲಿ “ಅಧಪತನಗೊಂಡ ಆದಮನನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿದಾಗ ನೇರವಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಬಿದ್ದರಂತೆ. ಬೀಳುವಿಕೆಯ ಜಂಜಾಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಗದ ಎಲೆಯಿಂದ ಮಾಡಲಾದ ಅವರ ಬಟ್ಟೆ ಚೆದುರಿ ಬಿಟ್ಟಿತಂತೆ. ಹಾಗೆ ಭಾರತೀಯ ಕಾಡುಗಳು ಈಡನ್ (ಸ್ವರ್ಗದ) ಪರಿಮಳಗಳಿಂದ ನಳನಳಿಸತೊಡಗಿತು. ಹೀಗೆ ಈಡನ್ ನಿಂದ ಕಳೆದುಹೋದ ಸುಗಂಧ ಕಸ್ತೂರಿ ಎನ್ನುವುದೇ ಇಸ್ಲಾಮಿನಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಗೆ ಪರಮೋನ್ನತ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಲಭಿಸಲು ಕಾರಣಕರ್ತವಾಗಿರುವುದು. ತನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನನ್ನು ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗಿ ಎದುರಿಸುವ ʼಆದಮೀಯʼ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳುವ ಮನುಷ್ಯನ ಸಹಜ ಪವಿತ್ರತೆಯ ಸಂಕೇತವೇ ಕಸ್ತೂರಿ.
ಹುತಾತ್ಮರ ದೇಹಗಳು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇಮಾಮ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ತಮ್ಮ ಒಂದು ಹದೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಅನುಗ್ರಹೀತರಾದ ಮನುಷ್ಯರು ಮಲವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅವರ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಕಸ್ತೂರಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ, ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ಸುಗಂಧವನ್ನು ಹರಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ಮುಹಮ್ಮದ್ (ಸ) ರ ಬೆವರಿಗೆ ಕಸ್ತೂರಿಯ ಪರಿಮಳವಿದೆ ಎಂಬುದು ಮೇಲಿನ ಹದೀಸನ್ನು ದೃಡೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರವಾದಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ (ಸ) ರವರ ಮಲವಿಸರ್ಜನೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಭೂಮಿ ಅದನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಿಸಿ ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರಿಯ ವಾಸನೆಯು ಹರಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇಮಾಮ್ ಸುಯೂತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಆತ್ಮದೊಂದಿಗಿನ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ ಕಸ್ತೂರಿ. ಮಲವಿಸರ್ಜನೆ ಮತ್ತು ಬೆವರು ಕಸ್ತೂರಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಆಗುವುದು ಸಾವು ಮತ್ತು ನಾಶವನ್ನು ಅಮರತ್ವಕ್ಕೇರಿಸುವ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಪವಿತ್ರತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಕಸ್ತೂರಿಯನ್ನು ಕಳಂಕಿತ ಮಾನುಷಿಕತೆಯ ದಿವ್ಯ ವಿಮೋಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸೂಫಿಗಳು ಉಪಮೆಯ ಮೂಲಕ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಸ್ತೂರಿ ಮೃಗಗಳ ಕಲುಷಿತ ರಕ್ತವು ಕಸ್ತೂರಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗುವಂತೆ ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಟ್ಟ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಎತ್ತಬಹದು.
ಅಧಃಪತನಕ್ಕೂ ಮೊದಲಿನ ಮನುಷ್ಯನ ಸತ್ವವನ್ನು ಕಸ್ತೂರಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದೇ ಇದರ ಒಟ್ಟಾರೆ ಸಾರ. ಮುವಶ್ಶಹಾದ ಕೊನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯವು “ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳು ಸಿಹಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಿಯಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಇಬ್ನುಲ್ ಮುಲ್ಕ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಮೂಲಕ ಅವರು ಉದ್ಧೇಶಿಸಿರುವುದು ಅದರ ಸತ್ವವನ್ನು. ʼಕಸ್ತೂರಿ ಮೃಗಗಳ ರಕ್ತವೇ ಕಸ್ತೂರಿ” ಎಂದು ಕವಿ ಮುತನಬ್ಬಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಪೂರ್ವಜರ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಅವರ ವಂಶಸ್ಥರಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಇದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅಧಃಪತನದ ನಂತರ ಮಾನವ ಕುಲ ಕಳೆದುಕೊಂಡದ ಸುಂದರ ಸತ್ವವೇ ಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ನಿಜವಾದ ಸತ್ವ. ಇದು ರಾಜರದ್ದೋ ಅಥವಾ ವೀರ ನಾಯಕರದ್ದೋ ಸತ್ವವಲ್ಲ. ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ ಸಜ್ಜನರೂ, ಪರಿಶುದ್ಧ ಜನರ ಮೂಲಕ ಆದಮರ ನರಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಅದೇ ಸತ್ವವಾಗಿದೆ ಸೂಫಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಾತ್ವಿಕರ ಭವ್ಯವಾದ ಸತ್ವ!

ಮೂಲ: ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಹೆಲ್ವಾನಿ
ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ: ಎ.ಕೆ ರುಕ್ಸಾನ ಗಾಳಿಮುಖ

ಇಮಾಮ್ ದಹಬಿಯ ಪುಸ್ತಕವಾದ, ‘ಸಿಯರು ಅ’ಲಾಮಿನ್ನುಬಲಾ’ದಲ್ಲಿ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸಲು ಬೇಕಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಜೀವನ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಜೀವನ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಾಗಿರುವ ಸಣ್ಣಮಟ್ಟಿನ ವ್ಯಾಪಾರಗಳಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಅವು. ಬದಲಾಗಿ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ಕೂಡ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ಲಾಭ ತರುವಂಥದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಸಮಕಾಲೀನ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತರಾಗಿದ್ದರು. ಇಮಾಂ ಸಅದ್ ಅಸ್ಸಂಆನಿ ಮರ್ವಝಿ ಅವರ ‘ಅಲ್-ಅನ್ಸಾಬ್’ ಪುಸ್ತಕವು ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಸಅದೀ ಹರ್ವಿಯ ‘ಫಿಖ್ಹ್ ಮತ್ತು ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಮಿಕರು’ (ಅಸ್ಸುನ್ನಾಉ ಮಿನಲ್ ಫುಖಹಾಇ ವಲ್ ಮುಹದ್ದಿಸೀನ್), ಅಬ್ದುಲ್ ಬಾಸಿತ್ ಬಿನ್ ಯೂಸುಫ್ ಅಲ್ ಗರೀಬಿಯ 400 ವೃತ್ತಿಗಳು ಹಾಗೂ 1,500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ‘ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲಸ ಹಾಗೂ ವೃತ್ತಿಗಳು’ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬೇಕಿದೆ.
ಮುಸ್ಲಿಂ ಜೀವನದಲ್ಲಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಜೀವನಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಬೋಧನೆಗಳ ನಡುವಿನ ಆಳವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಭೌದ್ಧಿಕ ಪ್ರಯಾಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಬೋಧನಾ ಯಾತ್ರೆಯ ಮೂಲಕ ರೂಪುಗೊಂಡ ಅಪಾರ ವ್ಯಾಪಾರ ಅವಕಾಶಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಬೋಧನಾ ಯಾತ್ರೆಯ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, ವಿದ್ವಾಂಸರು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಸ್ಥಾನಹಿಡಿದಿದ್ದವು.
ಈ ಸಂಬಂಧದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ನಡುವೆ ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿರುವ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ನಾವು ಗುರುತಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಬೌದ್ಧಿಕ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಪೋಷಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ಸಮೃದ್ಧಿಯು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸ್ವತಂತ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು.

ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ‘ಆಂದಲೂಸಿಯನ್ನರಲ್ಲಿ* ಅರೇಬಿಕ್ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ನಾಗರಿಕತೆ’ ಎಂಬ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕ ಒಲೀಕಿಯಾ ರೆಮಿ ಅವರು ನೀಡಿದ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತರನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ. 14,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ 4,200 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಒತ್ತು ಕೊಟ್ಟು ಪರಾಮರ್ಶೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಪೈಕಿ 22% ನೇಕಾರರು, 13% ಅಡುಗೆಯವರು, 4% ವಜ್ರ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, 4% ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, 4% ಚರ್ಮದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, 4% ಪುಸ್ತಕ ಮಾರಾಟಗಾರರು, 3% ಗಣಿಗಾರರು, 2% ಮರ ಕಡಿಯುವವರು, 9% ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು 9% ಇತರ ಕಾರ್ಮಿಕರು. ಈ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ವಿವರಣೆಯಾಗಿ ವಿವಿಧ ಕಾಲದ ಮತ್ತು ದೇಶಗಳ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಆರ್ಥಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಅನುಭವಗಳು

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಹೆಚ್ಚು ಚರ್ಚೆಗೆ ಎಡೆಮಾಡಕೊಡದಿದ್ದರೂ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಅನಾದಿ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಮುಸ್ಲಿಂ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಾದ ಪ್ರಮುಖರಾದ ಖುರೈಷರಿಗೆ ಮೇಲುಗೈ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮುದಾಯವು ಅದರ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಯಾದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳನ್ನು ಮೀರಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತ್ತು.
ಕುರ್ ಆನ್ ಸ್ವತಃ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದಂತೆ, ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಯಮನಿಗೆ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರೇಟರ್ ಸಿರಿಯಾಗೆ (ಶಾಮ್ ) ಅವರು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಾಪಾರ ಪ್ರಯಾಣಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರವಾದಿ (ಸ) ಅವರು ದಿವ್ಯಭೋದನೆ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ಮೊದಲೇ ಖದೀಜಾ ಬೀವಿಯ ಬಳಿ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟು ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಖುರೈಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖರಾದ ಖದೀಜಾ ಬೀವಿಯು ಕೂಲಿಗಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿದವರಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾದಿ ಸ್ವಲ್ಲಲ್ಲಾಹು ಅಲೈಹಿ ವಸಲ್ಲಂ ರವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಪಾವತಿಸಿದ್ದಾಗಿ ‘ರೌದುಲ್ ಉನುಫೀ’ ಯಲ್ಲಿ ಅಬುಲ್ ಖಾಸಿಂ ಸುಹೈಲಿ ಎಂಬವರು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಖದೀಜಾ ಬೀವಿಯೊಂದಿಗಲ್ಲದೆ, ಪ್ರವಾದಿಯವರು ಇತರರೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಸಹಚರರು (ಪ್ರವಾದಿಯ ಅನುಯಾಯಿಗಳು) ಇಸ್ಲಾಂಗೆ ಮತಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅದೇ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮ ದುಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ತುಂಬಾ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಸಹಚರರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಮೊದಲ ಖಲೀಫ ಅಬೂಬಕರ್ ಸಿದ್ದೀಕ್ (ರ) ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಖಲೀಫ ಉಸ್ಮಾನ್(ರ) ಮಕ್ಕಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಾದಿಂದ ಮದೀನಾಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ಅಬ್ದುರ್ರಹ್ಮಾನ್ ಇಬ್ನ್ ಔಫ್ ನಂತರ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಜೀವನೋಪಾಯದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ಪ್ರವಾದಿ ಸಹಚರರ ನಡುವೆ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುದಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಇಮಾಮ್ ದಹಬೀ ಅವರು ‘ಸಿಯರ್’ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆಂದು ನೋಡಿ: ‘ಪ್ರವಾದಿ ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರು ತನ್ನ ಸಂಪತ್ತಿನ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಅಂದರೆ, ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ದಿರ್ಹಮ್ಗಳನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ನಲವತ್ತು ಸಾವಿರ ದೀನಾರ್ ಗಳು, ಐನೂರು ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಐನೂರು ಒಂಟೆಗಳನ್ನು ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಳಿತಾಯವು ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಬಂದಿದೆ’. ಸಅದ್ ಅಲ್-ಖರ್ಲ್ ಎಂಬ ಸಹಚರನ ಅನುಭವವನ್ನು ‘ತಹ್ದೀಬುಲ್ ಅಸ್ಮಾಇ ವಲ್ಲುಗಾತ್’ ನಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾವ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದರೂ ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವರು ಖರ್ಲ್ (ಟ್ಯಾನಿಂಗ್ಗೆ ಬಳಸುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಸ್ಯ) ದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಲಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಲಾಭ ಗಳಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಅದನ್ನು ಅವರ ಹೆಸರಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.

ಪ್ರವಾದಿಯ ಮರಣದ ನಂತರವೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ.
ಇಬ್ನುಲ್ ಜೌಝಿ ತಮ್ಮ ‘ಸೈದುಲ್ ಖಾತ್ವಿರ್’ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ, ತಾಬಿಉಗಳ ನಾಯಕರಾದ ಸಈದುಬ್ನುಲ್ ಮುಸಯ್ಯಬ್ ದೊಡ್ಡಮಟ್ಟಿನ ಸಂಪತ್ತು ಬಾಕಿ ಉಳಿಸಿ ನಿಧನರಾದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸ ಇಮಾಮ್ ಸುಫ್ಯಾನುಸ್ಸೌರಿ (ರ) ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಶಿಷ್ಯರೊಬ್ಬರು ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸಿದಾಗ, “ಈ ದೀನಾರಿನ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ನಾವು ಹೊಂದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ರಾಜರು ನಮ್ಮನ್ನು ಅಗತ್ಯ ಮುಗಿದಮೇಲೆ ಎಸೆಯುವ ಟವೆಲ್ ಆಗಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು” ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರು ಎಂಬುದಾಗಿ ಅಬೂ ನಈಮುಲ್ ಇಸ್ಫಹಾನಿ ತಮ್ಮ ಗ್ರಂಥವಾದ ‘ಹುಲ್ಯತುಲ್ ಔಲಿಯಾ’ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇಮಾಮ್ ದಹಬೀ ತನ್ನ ‘ಸಿಯರ್’ನಲ್ಲಿ ಇಮಾಮ್ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾಹಿಬ್ನುಲ್ ಮುಬಾರಕ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. “ಲೈತ್ ಇಬ್ನ್ ಸಅದ್ ಇಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಮಿಸ್ರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಖಾಝಿಗಳು ಮತ್ತು ಮುತವಲ್ಲಿಗಳ ನಾಯಕರಾಗಿರುವ ಅವರ ವಾರ್ಷಿಕ ಆದಾಯವು ಎರಡು ಮಿಲಿಯನ್ ದಿನಾರ್ ಆಗಿತ್ತು!”.

ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರದತ್ತ ಮುಖಮಾಡಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರು

ಕಾಲಾನಂತರ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಪ್ರಪಂಚವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದಂತೆ , ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಗನೀಮತ್ (ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಾಗ ದೊರಕುವ) ಸಂಪತ್ತು ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬಂತು. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೆ ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ದೊರೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಅಷ್ಟೇನೂ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗದೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು.
ಆದ್ದರಿಂದ, ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅವರ ವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಅನೇಕ ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಮೂಲಕ ಅನೇಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ರಾಜರು ಮತ್ತು ಅರಮನೆಗಳಿಂದ ದೂರವಿದ್ದು ಪುಸ್ತಕ ಬರವಣಿಗೆ, ಪುಸ್ತಕ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.
ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ದೊಡ್ಡ ಗುಣಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಾಮರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಮಾಮ್ ಇಬ್ನುಲ್ ಜೌಝಿ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ದೂರದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸಮೀಪಿಸಿ ಒಂದು ಮೇಲ್ಪಂಕ್ತಿ ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟ ವಿದ್ವಾಂಸ ರಾಗಿದ್ದರು.
ರಾಜರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತರ ಅಧೀನದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಸ್ವ-ಆದಾಯದ ಆಶಯವನ್ನು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಸ್ವೈದುಲ್ ಖಾತ್ವಿರ್ನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: ‘ಜನರನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸದೆ ಸ್ವತಃ ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ವಿಷಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿನ ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಬೇರೇನೂ ಇಲ್ಲ.
ಯಾಕೆಂದರೆ ಜ್ಞಾನದ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಪತ್ತು ಇದ್ದರೆ ಒಬ್ಬನು ಪರಿಪೂರ್ಣನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಜ್ಞಾನದ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬದುಕುವಾಗ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯದ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನ ಹರಿಸದ ಕಾರಣ, ನಂತರ ಅನೇಕ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದೆ’. ಅವರು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಾರೆ: ‘ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದರತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು’.
ಏಕೆಂದರೆ ದೀನ್ ಮತ್ತು ಜಗತ್ತನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ ಸಂಪತ್ತು. ದೀನ್ ಮತ್ತು ಝುಹ್ದ್ (ತ್ಯಜಿಸುವಿಕೆ) ವಿಚಾರವಾಗಿ ಬೂಟಾಟಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬರುವುದು ಬಡತನದ ನಿಮಿತ್ತ. ಅನೇಕ ಶ್ರೀಮಂತರು ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಶೋಷಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಝಕಾತಿನ ಭಾಗದಿಂದ ಏನನ್ನಾದರೂ ನೀಡಿ ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಕ್ಷುಲ್ಲಕರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡೋದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಕಾಯಿಲೆ ಅಥವಾ ಇನ್ನಿತರ ಕಾರ್ಯ ಇದ್ದು ಅವನನ್ನು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಪರಿಗಣಿಸದಿದ್ದರೆ ಯಾ ಭೇಟಿ ನೀಡದೇ ಇದ್ದರೆ ಸದ್ರಿ ಶ್ರೀಮಂತರು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಆಕ್ಷೇಪ ಸೂಚಕವಾಗಿ ಹೆಸರು ಎಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಇದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ತಕರಾರು ಎಂದೇ ಹೇಳಬೇಕು.
ಇಮಾಮ್ ಅಹ್ಮದ್ ಇಬ್ನ್ ಹಂಬಲ್ (ರ) ಹದಿಯ/ಉಡುಗೊರೆ ಸ್ವೀಕರಿಸದಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ಆತ್ಮಸಂಘರ್ಷ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರ ಖ್ಯಾತಿ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು.

ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆ

ಮತ್ತೊಂದು ವಿಧದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ, ಜ್ಞಾನಾರ್ಜನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಉದ್ಯೋಗ ಮಾಡಿ ಜೀವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಇಂತಹ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಗ್ರಂಥರಚನೆ, ಶಾಶ್ವತ ಪಠಣ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಸಂಪಾದನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಹೀಗಾಗಿ, ಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಖಜಾನೆಯಿಂದ ಒಂದು ಪಾಲನ್ನು ನೀಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವವು ಈ ಧ್ಯೇಯವನ್ನು ಪೂರೈಸದಿದ್ದರೆ, ಅದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಾಧ್ಯತೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ (ಫರ್ಳ್ ಕಿಫಾಯ) ಎಂದು ಕರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ.
ಖತ್ವೀಬುಲ್ ಬಗ್ದಾದಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ‘ಕಿತಾಬುಲ್ ಫಕೀಹಿ ವಲ್ ಮುತಫಕಿಹ್’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ “ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಆಡಳಿತಗಾರನು ನೀಡಬೇಕಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು” ಎಂಬ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಅವರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಲೇಖನದ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮ್ಸ್ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಖಲೀಫಾ ‘ಉಮರ್ ಇಬ್ನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಅಝೀಝ್ (ರ)’ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: ‘ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಬದ್ಧರಾಗಿ ಮಸೀದಿಯಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಕೊಡಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ನೂರು ದೀನಾರ್ ಗಳನ್ನು ನೀಡಿʼ.
ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಫತ್ವಾಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ, ದರ್ಗಾಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಇಮಾಮತ್ ಮೂಲಕ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಖಜಾನೆಯಿಂದ ಇಂತಹ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದರೆ, ಕೆಲವರು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಿರಲಿಲ್ಲ. ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಹಾಗು ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಹಾಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೂ ಉಪಜೀವನ ಮಾರ್ಗವೆಂಬ ಈ ಉಪಾಯವನ್ನು ‘ಉಮರ್ ಇಬ್ನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಅಝೀಝ್ (ರ)’ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಐದನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು, ರಾಜರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತರ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಫತ್ವಾ, ಖಳಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದವು ಮತ್ತು ಮದ್ ಹಬ್ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಮದರಸಾಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು, ಹಾಗು ಜುಮಾ ಮಸೀದಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾದಾಗ ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿತ್ತು.
ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರ ಬರದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಫತ್ವಾ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮುಂದೆ ತಲೆಬಾಗಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹಲವಾರು ಇದ್ದರು.

ಇಮಾಮ್ ಇಬ್ನುಲ್ ಜೌಝಿ (ರ) ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ರಕ್ಷಿಸಲು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಔದಾರ್ಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿ ಜೀವನ ನಡೆಸಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇದ್ದರು.
ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಒಂದೇ ವೇಳೆ ವ್ಯಾಪಾರ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವರಲ್ಲಿ ಕಮ್ಮಾರರು, ಬಡಗಿಗಳು, ನೇಕಾರರು, ಸುಗಂಧ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಇದ್ದರು. ಇಮಾಂ ಸಂಆನಿಯವರು ‘ಅಲ್-ಅನ್ಸಾಬ್ ‘ ನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಜನರನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಾರೆ.
ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ವಿಶಾಲ ಜಗತ್ತನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಇಮಾಮ್ ದಹಬಿಯವರ ‘ಸಿಯರು ಅಅಲಾಮಿನುಬಲಾಇ’ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ 150 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಹುಡುಕಿದರೆ ಸಾಕು. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸ ಯೂಸುಫ್ ಇಬ್ನ್ ಸರೀಕ್ ರವರು ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮಿಸ್ರಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಇಬ್ನ್ ಅಮ್ಮಾರುಲ್ ಮೌಸ್ವಿಲಿ ರವರು ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಗ್ದಾದಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಹದೀಸ್ ಕಲಿಸಿದರು ಎಂಬುದಾಗಿ ಅವರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಅಂದಲೂಸಿಯಾದಿಂದ ಚೀನಾಕ್ಕೆ ವಾಣಿಜ್ಯಾರ್ಥವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ಜನರು ಈ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿದ್ದರು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅಪರೂಪದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿದ್ದರು ದಅಲಾಜ್ ಇಬ್ನ್ ಅಹ್ಮದ್ ಸಿಜಿಸ್ತಾನಿ.
ಇಮಾಮ್ ದಹಬಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:”ಅವರು ಹದೀಸ್ ಮತ್ತು ಫಿಖ್ಹ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಎರಡು ಹರಮ್ಗಳಲ್ಲಿ, ಇರಾಕ್ ಮತ್ತು ಕುರಾಸಾನಿನಲ್ಲೂ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಇಮಾಮ್ ದಾರಕುತ್ನಿ ಈ ಮಹಾನರ ಬಗ್ಗೆ, ದಅಲಜ್ ಅವರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದೃಢಜ್ಞಾನವುಳ್ಳ ಯಾರನ್ನೂ ನಮ್ಮ ಶೈಖ್ ಗಳ ಪೈಕಿ ನೋಡಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಅವರ ನಿಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಉಳಿತಾಯವು ಮೂರು ಲಕ್ಷ ದೀನಾರುಗಳಾಗಿದ್ದವು.

ವ್ಯಾಪಾರಾರ್ಥ ಪ್ರವಾಸಗಳು

‘ಇಬ್ನ್ ಮಸರ್ರ ಅತ್ತುಜೀಬೀ ಅತ್ತುಲಯ್ತುಲಿ’ ಅಂದಲೂಸಿನ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು.
ಕೋರ್ಡೋವಾದಲ್ಲಿ ಸೆಣಬಿನ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿದ್ದರು. ಪ್ರಮುಖ ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಇಬ್ನ್ ಜಮೀಉಲ್ ಘಸ್ಸಾವಿ ಅಸ್ಸೈದಾವಿ ಅವರು ವರ್ತಕ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಹದೀಸ್ ಬಗ್ಗೆ ಸಿರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳ ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು.
ಪ್ರಯಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಾಮ್, ಇರಾಕ್, ಪರ್ಷಿಯಾ, ಹಿಜಾಝ್ ಮತ್ತು ಮಿಸ್ರಿನ ಮೂವತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹದೀಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಅವರು ಪಡೆದಿದ್ದರು ಎಂದು ಇಮಾಂ ದಹಬಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
‘ಅತ್ವ್ರಾಫ್ ಸಹೀಹೈನ್’ ಗ್ರಂಥದ ಕರ್ತೃ ಇಮಾಮ್ ಖಲಫ್ ಅಲ್-ವಾಸಿತಿ ಕೂಡ ಓರ್ವ ವರ್ತಕ ಪ್ರಯಾಣಿಕನಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹದೀಸ್ ಗ್ರಂಥ ‘ಮುಸ್ತದ್ರಕ್’ ನ ಲೇಖಕ ಹಕೀಮ್ ನೈಸಾಬೂರಿ ಕೂಡ ಅವರಿಂದ ಒಂದು ಹದೀಸನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಇಮಾಮ್ ದಹಬಿ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದಲುಸಿನ ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಸಅದುಲ್ ಖೈರ್ ಅಲ್-ಅನ್ಸಾರಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಅಂದಲುಸಿನಿಂದ ಚೀನಾಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದವರಾದ ಕಾರಣ ಅವರ ಹೆಸರಿಗೆ ಸ್ಪೇನ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಹೇಳುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದೆಂದು ಇಮಾಂ ದಹಬಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಮತ್ತೊರ್ವ ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸ ಅಬು ತಮಾಮ್ ಅಬ್ಬಾಸಿ ಅಲ್-ಬಗ್ದಾದಿ ವ್ಯಾಪಾರಾರ್ಥ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಟರ್ಕಿಗೆ ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯಾಣ ನಡೆಸಿದ ವೇಳೆ ನೈಸಾಬೂರ್ ನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.

ತ್ಯಾಗ, ಏಕಾಂಗಿತನ

ಸ್ವಯಂ-ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಜೊತೆಗೆ, ಕುಟುಂಬದ ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ವತ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ಗಮನಹರಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಮಕ್ಕಳು ಅನೇಕರು ಇದ್ದರು.
ಖತೀಬುಲ್ ಬಗ್ದಾದಿ ‘ತಾರಿಖ್ ಬಗ್ದಾದ್’ ನಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಜನರ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅತಿ ಶ್ರೀಮಂತನಾದ ಇಬ್ನುಲ್ ಫರಜಿ ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದ ಅಬು ಜಾಫರ್ ಅಸ್ಸೂಫಿ, ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತವಾಗಿ ಲಭಿಸಿದ ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನೆಲ್ಲ ಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ, ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಹಾಗು ಸೂಫಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ವಿನಿಯೋಗಿಸಿದರು.
ಇಬ್ನುಲ್ ಫರಜಿಗೆ ಇಬ್ನುಲ್ ಮದೀನಿ ಯೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದ ಒಡನಾಟದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಅವರು ಫಿಖ್ಹ್ ಮತ್ತು ಹದೀಸ್ ನಲ್ಲೂ ಪ್ರವೀಣರಾಗಿದ್ದರು. ‘ಸಿಯರ್’ ಹೇಳುವಂತೆ , ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಕರ್ತೃ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಇಬ್ನ್ ಅಹ್ಮದ್ ಅಲ್ ಅಸ್ಬಹಾನಿ ‘ಅಸ್ಸಾಲ್’ (ಜೇನುಸಾಕಣೆದಾರ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಅವರು ವ್ಯಾಪಾರಿ ತಂದೆಯಿಂದ ಅನೇಕ ತೋಟಗಳು, ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗಡಿಗಳನ್ನು ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತವಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಇನ್ನೋರ್ವ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಅಬುಲ್ ಅಲಾಉಲ್ ಹಮ್ದಾನಿ ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನೆಲ್ಲ ಜ್ಞಾನದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಬಗ್ದಾದ್ ಮತ್ತು ಅಸ್ಬಹಾನ್ ಗೆ ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ನಡೆದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಜ್ಞಾನದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕೊನೆಗೆ ಬಡತನಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿದಾಗಲೂ ಅವರು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.

ಅಂದಲುಸಿನ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರ ಕುಟುಂಬದ ಹದೀಸ್ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಸಅದುಲ್ ಖೈರುಲ್ ಅನ್ಸಾರಿ ಅವರ ಪುತ್ರಿ ಫಾತಿಮಾ ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿದ್ವಾಂಸೆಯರ ಪೈಕಿ ಖ್ಯಾತನಾಮರು.
ಶಾಫಿ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿದ್ವಾಂಸ ಶಿಹಾಬುದ್ದೀನ್ ಅಹ್ಮದ್ ಇಬ್ನ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲ್-ಅನ್ಸಾರಿ ಯವರು ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ನಂತರದ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಗಳಿಸಿದ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ಹಣವನ್ನು ಅಲ್-ಅಝ್ಹರ್ ಗೆ ವಕ್ಫ್ ಮಾಡಿದರು. ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ಗತಿಕರ ನಡುವೆ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಹಜ್ಜಾಜ್ ಬಿನ್ ಮಿನ್ಹಾಲ್ ಅಲ್-ಬಸ್ವರಿಯನ್ನು ಇಮಾಂ ದಹಬಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ನಷ್ಟಗಳಿಂದ ವಿದ್ವಾಂಸರೂ ಮುಕ್ತರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದ ಅಬುಲ್ ಫರಜ್ ಬಿನ್ ಕುಲೈಬ್ ಅಲ್-ಹರ್ರಾನಿಯ ಸೇವಕ ಸುಮಾರು ಆರು ಸಾವಿರ ದೀನಾರುಗಳ ಸಂಪತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಾದ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಜೀವನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಅದೇ ರೀತಿ, ಕೆಲವು ಸಹಚರರು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿದ್ವಾಂಸರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪಡೆದರೆ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರೆ ತಮ್ಮ ಉಳಿದ ಸಮಯವನ್ನು ಆರಾಧನೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಬುದ್ದರ್ದಾ (ರ) ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮದ ಆಗಮನದೊಂದಿಗೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ನಡೆಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದಾಗ, ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಪ್ರಮುಖ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಇಬ್ನ್ ಶಾದ ನೈಸಾಬೂರಿಯ ಬಗ್ಗೆ , ‘ತ್ವಬಕಾತುಲ್ ಫುಕಾಹಾಇ ಶ್ಶಾಫಿಇಯ್ಯ’ ದಲ್ಲಿ ಸದ್ರಿ ಇಮಾಮರು ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಮಸೀದಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕಳೆದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇಂತಹ ವ್ಯಾಪಾರದ ಫಲಶೃತಿ ಎಂಬಂತೆ , ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಬೆಳಕನ್ನು ಹರಡುವ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಧ್ಯೇಯದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸ್ವಯಂ ಪರ್ಯಾಪ್ತತೆ ಮತ್ತು ಅತಿಜೀವನ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವರಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಪುಸ್ತಕ ಮಾರಾಟಗಾರರು ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಪುಸ್ತಕಗಳ ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಸಂಶೋಧಕ ಒಲಿಖಿಯಾ ರೆಮಿ ಅವರ ಅಧ್ಯಯನವು ಹಿಜ್ರಾ 414 ಮತ್ತು 432 ವರ್ಷದ ನಡುವೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸ್ಪೇನ್ಗೆ ಬಂದ ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸ್ಪಷ್ಟ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ದೃಢ ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂದಲೂಸಿನ ಇಬ್ನ್ ಬಷ್ಕುವಾಲ್ ಎಂಬ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಂತಹ 22 ಜನರ ಹೆಸರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇಬ್ನ್ ಅಬಿ ಉಸೈಬಿಯಾ, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅಂದುಲಸ್ ವೈದ್ಯ ಅಬುಲ್ ಅಲಾ ಬಿನ್ ಜುಹ್ರ್ ಅವರನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಾ ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಾಗಿತ್ತು ಇಬ್ನ್ ಸೀನಾರ ‘ಅಲ್-ಕಾನೂನ್’ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಬಂದದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇರಾಕ್ ನಿಂದ ಅಂದಲುಸ್ ಗೆ ಬಂದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ತಂದು ಅಬುಲ್ ಅಲಾಇನ್ ಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು.

ಪರ್ಷಿಯಾ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ ಅಪರೂಪದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದ್ದ ಅನೇಕ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿದ್ದರು. ‘ಉಯುನುಲ್ ಅನ್ಬಾ’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹೀಗಿದೆ: ಹಿಜಿರಾ 632 ನೇ ವರ್ಷ, ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಯೊಬ್ಬರು ಇಬ್ನ್ ಅಬಿ ಸಾದಿಕ್ ನೈಸಾಬೂರಿ ಅವರು ಜಾಲಿನೂಸ್ ರವರ ‘ದಿ ಬೆನಿಫಿಟ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಗನ್ಸ್’ (ಮನಾಫಿಉಲ್ ಅಅಳಾ) ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಬರೆದ ವಿವರಣಾ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ತೆಗೆದು ಕೊಂಡು ಡೆಮಸ್ಕಸ್ ಗೆ ಬಂದರು. ಅದು ಆ ಪುಸ್ತಕದ ಅಸಲು ಪ್ರತಿ ಎಂಬುದು ಲೇಖಕರ ಕೈಬರಹದಿಂದಲೇ ಸ್ಪಷ್ಟ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಆ ಗ್ರಂಥದ ಪ್ರಥಮ ಸಿರಿಯನ್ ಪ್ರತಿ ಆಗಿತ್ತು. ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ತಾವು ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಅಥವಾ ವಾಸಿಸುವ ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಕಾರಣ ಅವರ ಸ್ವಂತ ದೇಶವು ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ತನ್ನನ್ನು “ಸ್ವೀನೀ” (ಚೈನೀಸ್) ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡ ಅಲ್-ಸಅದುಲ್ ಖೈರುಲ್ ಅಂದಲೂಸಿ ಮತ್ತು, ಇರಾನಿನ ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರದೇಶವಾದ ತುಸ್ತರ್ ಎಂಬಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ಮಿಸ್ರಿ ಆಗಿಯೂ “ತುಸ್ತರಿ” ಎಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅಹ್ಮದ್ ಬಿನ್ ಈಸ ಈ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿದವರು ಎಂದು ಖತೀಬುಲ್ ಬಗ್ದಾದಿಯವರು ತಮ್ಮ’ತಾರೀಖು ಬಗ್ದಾದ್’ ನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಸೇವಕರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದೆ ಬಂದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಅದು ಆರಾಧನೆಯೆಂದು ತಿಳಿದು ಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ವಕ್ಫ್ ಸಹಿತ ಹಲವಾರು ಸೇವೆ ನಡೆಸಲು ಅವರು ಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಇದ್ರೀಸುಲ್ ಅದ್ಲ್ ಎಂಬ ವ್ಯಾಪಾರಿಯೊಬ್ಬರ ಕುರಿತು ಇಮಾಂ ತ್ವಬ್ರಿ ತಮ್ಮ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಪರಾಮರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಮೂಲ: ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲ್ ಸಯ್ಯದ್
ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ: ಎ.ಕೆ ರುಕ್ಸಾನ ಗಾಳಿಮುಖ

1978 ಎಪ್ರಿಲ್ 7ರ Le Monde ಎಂಬ ಫ್ರೆಂಚ್ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಕಾಲೀನ ತತ್ವ ಚಿಂತಕ ಗಿಲ್ಸ್ ಡೆಲೂಝ್ ಬರೆದ ಲೇಖನವಿದು. ಅವರ Two Regimes of Madness ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲೂ ಇದನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ)

ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರವಿಲ್ಲದ ಫೇಲಸ್ತೀನಿಯರಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನೇ ಅವರಿಂದ ಕಸಿಯಲಾಗಿರುವಾಗ ಹೇಗೆ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಂತ ರಾಷ್ಟ್ರವುಳ್ಳವರಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು? ಬೇಷರತ್ತಾಗಿ ಶರಣಾಗುವುದಲ್ಲದೆ ಫೆಲಸ್ತೀನಿನ ಮುಂದೆ ಅನ್ಯ ಮಾರ್ಗವಿರಲಿಲ್ಲ. ಮರಣ ಮಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಅವರ ಮುಂದಿದ್ದ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗ. ಇಸ್ರೇಲ್-ಫೆಲಸ್ತೀನ್ ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಆಕ್ರಮಣಗಳು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಅದು ನ್ಯಾಯಬದ್ಧ ಪ್ರತ್ಯಾಕ್ರಮಣವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಫೆಲಸ್ತೀನಿನದ್ದು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಕೃತ್ಯವೆಂದು ಪ್ರಚುರಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಇಸ್ರೇಲ್ ಪೌರನ ಸಾವಿಗೆ ಸಿಗುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಸಂತಾಪ ಯಾವುದೇ ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯನ ಸಾವಿಗೂ ಲಭಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ದಕ್ಷಿಣ ಲೆಬನಾನಿನಲ್ಲಿ 1969ರಿಂದ ಇಸ್ರೇಲ್ ಸೈನ್ಯವು ನಿರ್ದಯವಾಗಿ ಬಾಂಬ್ ಮಳೆ ಸುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸಮೀಪ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾವು ನಡೆಸಿದ ದಾಳಿ ಟೆಲ್-ಅವೀವ್ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಆಕ್ರಮಣ ವಿರುದ್ಧದ ಪ್ರತಿದಾಳಿ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಸ್ವತಃ ಇಸ್ರೇಲೇ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದು ಇಸ್ರೇಲಿ‌ನ ನಿರ್ಣಯಾಧಿಕಾರದ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಕ್ರಮಣ ಸರಣಿಯ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಾಗಿತ್ತು. ಫೆಲಸ್ತೀನ್ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ‘ಅಂತಿಮ ಪರಿಹಾರ’ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಪರವಾಗಿ ಒಕ್ಕೊರಲ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲು ಇಸ್ರೇಲ್‌‌ಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಕಾರಣ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಲೀ ಭೂಮಿಯಾಗಲೀ ಏನೂ ಇಲ್ಲದ ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯರು ಆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ‘ಶಾಂತಿಯ ಭಂಜಕರು’ (Spoilers of Peace) ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲ ದೇಶಗಳಿಂದ ಆರ್ಥಿಕ ಹಾಗೂ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಸಹಾಯಗಳು ಲಭಿಸಿದ್ದರೂ ಅದೆಲ್ಲವೂ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿತ್ತು. ನಾವು ಏಕಾಂಗಿಗಳೆಂದು ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯರು ಹೇಳುವಾಗ ಅವರು ಅದರ ಕುರಿತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ನಿಲುವು ಮತ್ತು ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಗೆಲುವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ತಮ್ಮಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯನ್ ಸಶಸ್ತ್ರ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಸ್ರೇಲ್ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿ ನಿಂತ ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆಗಳು ಮಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಲೆಬನಾನಿನಲ್ಲಿ ಬಾಕಿಯುಳಿದಿದ್ದು. ಇದ್ದ ಭೂಮಿಯನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಬದುಕುವ ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯನ್ ನಿರಾಶ್ರಿತರನ್ನು ಮತ್ತು ಲೆಬನೀಸ್ ಕೃಷಿಕರನ್ನಾಗಿದೆ ಇಸ್ರೇಲ್ ದಾಳಿ ಭೀಕರವಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿದ್ದು. ಹಳ್ಳಿಗಳು ಮತ್ತು ನಗರಗಳನ್ನು ಧ್ವಂಸಗೈದಿದ್ದು, ಅಮಾಯಕ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಸಾಮೂಹಿಕ ಕಗ್ಗೊಲೆಗೈದಿದ್ದೆಲ್ಲವೂ ಧೃಢೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಾಹಿತಿಗಳಾಗಿವೆ. ಕ್ಲಸ್ಟರ್ ಬಾಂಬುಗಳು ಪ್ರಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆಯೆಂದು ವಿವಿಧ ವರದಿಗಳು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಗಿಂತ ಯಾವುದೇ ಭಿನ್ನವಲ್ಲದ ಇಸ್ರೇಲ್ ಮಿಲಿಟರಿ ದಾಳಿಯಿಂದಾಗಿ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನೆಲೆಯಿಲ್ಲದೆ ಪದೇ ಪದೇ ಪಲಾಯನಗೈದು ಬದುಕುವ ದಯನೀಯ ಗತಿ ಲೆಬನಾನ್ ಜನತೆಯದ್ದು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನಡೆದ ಆಕ್ರಮಣದಲ್ಲಿ 2 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕ ಜನರು ತಮ್ಮ ಮನೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ನಿರಾಶ್ರಿತರಾಗಿ ಬೀದಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. 1948ರಲ್ಲಿ ಗಲೀಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಫಲಪ್ರದವೆಂದು ಸಾಬೀತಾದ ತಂತ್ರವನ್ನಾಗಿದೆ ದಕ್ಷಿಣ ಲೆಬನಾನಿನಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೇಲ್ ಈಗ ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಿರುವುದು. ದಕ್ಷಿಣ ಲೆಬನಾನಿನ ‘ಫೇಲಸ್ತೀನೀಕರಣ’ವೆಂದು ಇದನ್ನು ಹೇಳಬಹುದು.

ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯನ್ ಸಶಸ್ತ್ರ ಹೋರಾಟಗಾರರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕವೂ ಈ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದ ಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಗರಿಷ್ಠ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಜನರನ್ನು ನಿರಾಶ್ರಿತರನ್ನಾಗಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಅವರನ್ನು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿ ಪರಾಜಿತಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿದೆ ಇಸ್ರೇಲಿನ ಗೂಢ ತಂತ್ರ.

ಬಹಳ ಸಂಕೀರ್ಣವೂ ದುರ್ಬಲವೂ ಆದ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೇಲ್ ಸಾಮೂಹಿಕ ನರಮೇಧ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ನಾವು ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು ಲೆಬನಾನಿನೊಂದಿಗೆ ನಮಗಿರುವ ಬಾಂಧವ್ಯದ ದೆಸೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾರಣವೂ ಇದೆ. ಯುರೋಪ್ ಸಹಿತ ಮತ್ತಿತರೆಡೆ ಉಗ್ರವಾದದ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಎದುರಿಸಬಹುದೆಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಒಂದು ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ ಇಸ್ರೇಲ್-ಫೆಲಸ್ತೀನ್ ಸಂಘರ್ಷ. ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಜನರನ್ನು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರಾಗಿ ಕಾಣುವ ಒಂದು ವರ್ಗೀಕರಣದತ್ತ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತವಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಪೋಲೀಸ್-ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ವಿಚಾರಣಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಾಗಬೇಕಾದ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಕೊನೆಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಭಯಾನಕವಾದ ಒಂದು ಭವಿಷ್ಯದ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವಾಗಿ ಸ್ಪೈನನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಸ್ಪಾನಿಷ್ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಸನ್ನಿವೇಶವಾಗಿದೆ ಇದು.

ಸದ್ಯ ಇಸ್ರೇಲ್ ಒಂದು ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಅದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರೆ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೂ ಅದರ ಅನುಕರಣೆ ಮಾಡಿ ಲಾಭ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಅಂಥ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ಮಾದರಿಯೊಂದನ್ನು ಇಸ್ರೇಲ್ ಇಂದು ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿದೆ . ಇಸ್ರೇಲಿನ ಈ ರಾಜಕೀಯ ತಂತ್ರಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಬಾಳಿಕೆ ಇದೆ. ತಮ್ಮನ್ನು ಖಂಡಿಸುವ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಠರಾವುಗಳು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬೆನ್ನುತಟ್ಟುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇಸ್ರೇಲಿಗಿದೆ. ಆಕ್ರಮಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಲು ನೀಡುವ ಆಹ್ವಾನಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ವಸಾಹತು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನಾಗಿ ಇಸ್ರೇಲ್ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಲೆಬನಾನಿಗೆ ಶಾಂತಿಪಾಲನಾ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದನ್ನು ಒಂದು ಉತ್ತಮ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿ ಇಸ್ರೇಲ್ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇಸ್ರೇಲ್ ಸೈನ್ಯದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಪಾಲನಾ ಪಡೆಯು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ವಲಯ ಅಥವಾ ಭದ್ರತಾ ಮರುಭೂಮಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರಿಗೆ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ದರೋಡೆಯಾಗಿದೆ ಈ ಸಂಘರ್ಷ. ಫೆಲಸ್ತೀನಿಯರನ್ನು ಶಾಂತಿ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ‘ಶುದ್ಧ ಪಾಲುದಾರ’ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸದೆ ಇಡೀ ಜಗತ್ತು ಈ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಅವರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ, ಅವರಿಗೂ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ.

ಅನುವಾದ- ಶಂಸ್ ಗಡಿಯಾರ್

ಅಲ್ ನಖ್ಬಾ ಎಂಬ ಪದದ ಅರ್ಥ ‘ದುರಂತ’ ಎಂದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಅರಬಿ ಒಂದು ಪದದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಬಲ್ಲ ಭಾಷೆ. ಮರುಭೂಮಿಯ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ ಗುಣ ವೈರುಧ್ಯಗಳು, ಆಕಸ್ಮಿಕತೆ, ವ್ಯಾಕುಲತೆ, ಆಶಂಕೆ ಇವೆಲ್ಲಾ ಆ ಭಾಷೆಗೆ ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ಪ್ರೇಮ ಮಾಧುರ್ಯವನ್ನೂ, ದಾರ್ಶನಿಕತೆಯನ್ನೂ ಕೊಡಮಾಡಿವೆ. ಒಂದು ಭಾಷೆ ಮನುಷ್ಯ ಬದುಕಿನಿಂದಲೇ ರೂಪುಗೊಂಡು ಸಮೃದ್ಧವಾಗುತ್ತವೆ.
2008 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸಫಿಯಾಳ ಭೇಟಿಯಾಯಿತು. ಹುಸ್ಸಾದ ಪುಟ್ಟ ರೆಸ್ಟೊರೆಂಟಿನ ಏಕಾಂತತೆಯಲ್ಲಿ ಸಫಿಯಾಳ ಭೇಟಿಯಾಗದಿರುತ್ತಿದ್ದರೆ ನಾನು ಈ ಕತೆ ಬರೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯ ಓದುಗರಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಆಕಾಶದಿಂದ ಸಾವಿರಾರು ಕೀಲಿಗಳು ಇಳಿದುಬರುವ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಊಹಿಸುವಿರಾ? ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿದ ಆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕೀಲಿಗಳು ಪ್ರತಿರೋಧದ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿಯೂ, ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಆಯುಧಗಳಾಗಿಯೂ ಆ ಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಕಂಡಿತು. ದಶಕಗಳಿಂದ ನಾನು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಆ ಕ್ಷಣದಿಂದ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೂರ್ತವಾಗತೊಡಗಿತು.

ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಲ್- ಕೊಬಾರಿನ ಲೆಬನಾನ್ ಕಾರ್ಮಿಕ ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದೆ. ಸುರಕ್ಷಿತ ನೆಲಕ್ಕಾಗಿ ನಾಡು ತ್ಯಜಿಸಿ ಹಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರು ಎಲ್ಲೋ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರ ಬಳಗವನ್ನು ಸೇರಿದ್ದರು. ಆವತ್ತು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಇಷ್ಟು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿರಲಿಲ್ಲವೆಂಬ ಅಪರಾಧಿ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ವಾಸ್ತವವನ್ನು ವಾಸ್ತವಕ್ಕಿಂತ ಗಾಢವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಲು ಕಲೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ನನಗೀಗ ಹೇಳಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮುಂದೆ ವಿವರಿಸುವೆ. ಪ್ಯಾಲೆಸ್ತೀನಿಯರೊಂದಿಗೆ ರಾತ್ರಿ ಉಪಹಾರ ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಸರಳೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತಿತ್ತು. ಅವರು ಬೆಂಕಿಯ ಸುತ್ತ ಕೂತು ನಿಶಬ್ಧರಾಗಿ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಭೂತಕಾಲದ ನೆನಪುಗಳ ಬಿಗಿ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಅವರು ತಮ್ಮ ದೇಶವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ತಿಂದು ರೂಢಿಯಾಗಿದ್ದ ಆಹಾರ ಪೇಯಗಳನ್ನೇ ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಮ್ಮ ಜನಪದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಸಾಲುಗಳು ಸಿಗದೇ ಚಡಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ನನಗೆ ನತದೃಷ್ಟ ಜನತೆಯಂತೆ ತೋರಿತು. ಅವರು ಹೋರಾಟದ ಹಕ್ಕನ್ನು ದಮನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಮುಗ್ಧ ಸಮುದಾಯವಾಗಿದ್ದರು.
ಹಳೆಯ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯನ್ನು ಅವರು ಎಲ್ಲೋ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನನ್ನ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ವಿಚಿತ್ರ ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಇದು ಈ ಬರಹಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಗತಿಯಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಹೇಳದಿರಲಾಗದು. ಅಂದು ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ತುಂಬಿರುತಿತ್ತು. ಒಂದರ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಸುದ್ದಿಗಳು ಬರುತ್ತಲೇ ಇದ್ದುವು. ಇಲ್ಲೇ ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತಿತ್ತು. ನಾವು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಓದುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ, ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುವುದು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬರುತ್ತದೆ. ಮಾಹಿತಿಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒರೆಸಿಕೊಂಡು ಸವೆದುಹೋಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಅನುಸಂಧಾನ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತವೆಂದು ನನಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.

ನಾನು ಮತ್ತೆ ಸಫಿಯಾಳ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತೇನೆ. ವರ್ತಮಾನ ಜಗತ್ತಿನ ಹೋರಾಟ, ಚಳುವಳಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಆಳವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸುವಾಗ ಮಹಿಳೆಯರು ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವುದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. (ಈ ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸಫಿಯಾ ಧೀರೆ ನಾಯಕಿ). ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಪುರುಷರಿಗೆ ಬದುಕುಳಿಯುವ ಬಗೆಗಿನ ಆತಂಕ ಕಡಿಮೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಬದುಕಿನ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ನಿರಂತರತೆಯ ಪ್ರತೀಕವೆಂದು ನನಗೂ ನಿಮಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿಚಾರ. ಅವರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವ ಮತ್ತು ಆದರಿಸುವ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಶಾಶ್ವತ ಬದುಕು ಇರುತ್ತದೆಯೆಂದು ನಾನು ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಈ ಶತಮಾನದ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಮಾಜದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆಂದು ಮಾರ್ಕ್ವೆಝ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

2008 ಮೇ ತಿಂಗಳ ಒಂದು ಸಿಹಿ‌ ಸಂಜೆ. ಇನ್ನೇನು ಬಿರುಗಾಳಿ ಬೀಸಲಿರುವ ಸೂಚನೆಯೆಂಬಂತೆ ಆಕಾಶ ದಟ್ಟ ಕಾರ್ಮೋಡಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಆ ದಿನ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬಿರುಗಾಳಿ ‌ಬೀಸುತ್ತಲೂ, ಜೋರಾಗಿ ಮಳೆ ಸುರಿಯುತ್ತಲೂ ಇತ್ತು. ವಸಂತದ ಆಗಮನದ ಖುಷಿಯಲ್ಲಿ ಹೂ ಬಿಡುವ ಮರಗಳು ಹೂ ಉದುರಿಸಿ ನಗ್ನವಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದವು. ಆಕಾಶ ತಿಳಿಯಾದುದನ್ನು ಕಂಡು ನಾನು ಸವಾರಿ ಹೊರಟೆ. ಫೆಲೆಸ್ತೀನಿನ ಒಂದು ಪಾಕಶಾಲೆಯೊಳಗಿನ ತಂಪು ಹವೆಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿದ್ದೆ. ನಾವು ಅಮೇರಿಕನ್ ರೆಸ್ಟೊರೆಂಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಹೀಗೆ ಏಕಾಂಗಿತನ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದೆವು. ಟೇಬಲ್ ಎದುರು ಕೂತು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದವರು ಏಳುವುದನ್ನೇ ಕಾದು, ಎದ್ದ ತಕ್ಷಣವೇ ಅಸಹನೆಯಿಂದ ಜಿಗಿದು ಕುರ್ಚಿ ನಮ್ಮದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಲೆ ನಮಗೆ ಕರಗತವಾಗಿತ್ತು.

ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರಬೇಕಾದರೆ, ಗಾಜಿನ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಸರಿಸಿ ಒಳಗೆ ಇಣುಕಿತ್ತಿರುವ ಪುಟ್ಟ ಆಕೃತಿಯೊಂದು ಕಂಡಿತು. ಸಫಿಯಾ ಬಂದಿದ್ದಳು. ಗಾಜಿನ ಬಾಗಿಲು ಅರ್ಧ ತೆರೆದು ಆಕೆಯ ಮುಖ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ನನಗರಿವಿಲ್ಲದೇ ತುಡಿಯತೊಡಗಿತು. ಆಕೆಯೊಬ್ಬಳು ಅರಬ್ ಸುಂದರಿ. ಅರ್ಧ ತೆರೆದ ಗಾಜಿನ ಬಾಗಿಲ ನಡುವೆ ಮೂಡಿದ ಮೋಹಕ ಮುಖ ಒಮ್ಮೆಯೂ ಮರೆಯಲಾಗದ ಮನೋಹರ ದೃಶ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆಕೆ ಇಡೀ ಕೋಣೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದಳು. ಖಾಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಟೇಬಲುಗಳನ್ನು ಉಪೇಕ್ಷಿಸಿ ನನ್ನತ್ತ ಧಾವಿಸಿದಳು. ನಮ್ರವಾಗಿ “ಇಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಬಹುದೇ ?” ಎಂದಳು. ನಾನು ಮುಗುಳ್ನಕ್ಕು ಸಮ್ಮತಿ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಈ ಸಿಹಿ ಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರಿಯೊಬ್ಬಳ ಜೊತೆ ಉಪಹಾರ ಸೇವಿಸುವ ಮಹಾಭಾಗ್ಯವನ್ನು ನಾನು ಯಾಕೆ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಿ.

ಆಕೆಗೆ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದೂ, ಉಪಹಾರ ಸೇವಿಸುವಾಗ ಯಾರೊಂದಿಗಾದರೂ ಮಾತಾನಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾಳೆಂದೂ ನಾನು ಭಾವಿಸಿದೆ. ಇದು ಆಕೆ ತನ್ನನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ತನ್ನದೆಂಬ ಜಗತ್ತಿಲ್ಲದ ಆಕೆ ಜಗತ್ತನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಪರಿಚಯವಾಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುನ್ನ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಯೋಚಿಸುವ ಯಾವ ಹಕ್ಕೂ ನನಗಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಮನುಷ್ಯರ ಹೃದಯಗಳು ಅವರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತವೆಯೆಂದು ನಾನು ನಂಬಿದ್ದೇನೆ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅವರ ಕತೆಗಳನ್ನು ನನ್ನ ಕತೆಗಳಾಗಿ ಬರೆಯಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.

ಒಬ್ಬ ಗಡ್ಡಧಾರಿಯನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ಆಕೆಗೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ನಾನು ಅಂದುಕೊಂಡೆ. ದೀರ್ಘ ನಿಟ್ಟುಸಿರಿನೊಂದಿಗೆ ಆಕೆ ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಳು. ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಉದ್ದನೆಯ ಕಾಗದದ ಕಟ್ಟನ್ನು ಟೇಬಲಿನ ಮೇಲಿಟ್ಟಳು. ನನಗೆ ಅದೇನೆಂದು ತಿಳಿಯುವ ಕುತೂಹಲವಿದ್ದಿದ್ದರೂ ನಾನು ತುಟಿ ಬಿಚ್ಚಲಿಲ್ಲ. ಆಕೆ ಮಡಿಲ ಮೇಲಿದ್ದ ಚೀಲದಿಂದ ಒಂದು ಪಾಕೇಟ್ ಪೇಪರ್, ಟವೆಲನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ಕುತ್ತಿಗೆ, ಮುಖವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಒರೆಸಿ ನನ್ನನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ನೋಡಿ ಮುಗುಳ್ನಕ್ಕಳು.
“ಭಾರತೀಯ ?”
“ಹೌದು. ಲೆಬನಾನ್ ?”
“ಅಲ್ಲ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ಟೈನ್‌,”
ಆಕೆ ವಿಷದವಾಗಿ ಹೇಳತೊಡಗಿದಳು.
“ಒಬ್ಬ ಲೆಬನಾನಿಯೂ ಆ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ”. ಎಂದಳು.
ಅವರು ಲೆವೆಂಟ್‌ಗಳು. ಲೆವೆಂಟೈನ್ (Leventine). ಬೈಬಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಲೆವೆಂಟೈನ್. ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಆಳಿದ ಒಟ್ಟೋಮನ್ನರ ಆಡಳಿತ ಅವರನ್ನು ಲೆಬನಾನ್‌ಗಳನ್ನಾಗಿಸಿತು. ಅರೆ ! ಈಕೆ ನಾನು ಅಂದುಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಇಲ್ಲವಲ್ಲಾ ?.ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿಯಾಯಿತು. ಇತಿಹಾಸದ ಆಳ-ಅಗಲದ ಜ್ಞಾನವಿಟ್ಟುಕೊಂಡೇ ನನ್ನ ಉಪಹಾರದ ಟೇಬಲ್ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಳು. ಈ ಸಣ್ಣ ಮಾತುಕತೆಯ ನಡುವೆ ನಾವು ಎರಡು ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಒಂದೇ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಂದು ನಿಂತಿದ್ದೆವು. ಆಕೆ ಇನ್ನೂ ತನ್ನ ಹೆಸರು ಹೇಳಿ ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾನೂ ನನ್ನನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿರಲಿಲ್ಲ.

ಓರೆನೋಟ ಬೀರುತ್ತಿದ್ದವಳು ತನ್ನ ಮೂಗಿನಿಂದ ಜಾರುತ್ತಿದ್ದ ಕನ್ನಡಕವನ್ನು ಬಲಗೈಯಿಂದ ಯಥಾ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಂದು ಸರಿಪಡಿಸಿ ಕಿಸಕ್ಕನೆ ನಕ್ಕಳು. ನನಗೆ ಇಂತದ್ದೇ ಒಂದು ಚಿತ್ರ ಧುತ್ತನೇ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಕೆಳಗೆ ಜಾರುವ ಕನ್ನಡಕವನ್ನು ಯಥಾ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಂದು ಸರಿಪಡಿಸುವ ನನ್ನ ಮಗಳ ಚಿತ್ರ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಅಪರಿಚಿತತೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಅದೃಶ್ಯ ಗೆರೆಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಯಿತು.

“ನಾನು ಸಫಿಯಾ. ಆಸ್ಮಿನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೋಶಿಯಲ್ ಅಂತ್ರೋಪಾಲಜಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. I am a victim of a forced exile. ನಾನು ದೇಶವಿಲ್ಲದವಳು. ದೇಶದಿಂದ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟವಳು. ಯಾವುದೋ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಲೆಯುತ್ತಿರುವ ತಾಯಿ, ತಂದೆ ಮತ್ತು ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರನ್ನು ನೆನೆದು ವಿಲಾಪಿಸುವವಳು. ಇನ್ನು ಎಂದಾದರೂ ಅವರನ್ನು ಸೇರಬೇಕೆಂದು ತವಕಿಸುವವಳು.”

ಕೆಲವೇ ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಫಿಯಾ ಒಂದು ಜನತೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಹೇಳಿ ಮುಗಿಸಿ ನನ್ನ ಮುಖಭಾವವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತಾ ಕೂತಳು. ಆಕೆಯ ವರ್ತನೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯೆಂದು ಆಲೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಒಂದು ಹುಡುಗಿಗೆ ಇರಬೇಕಾದ ಮುಗ್ಧತೆಯಿಂದ ಆಕೆ ನಗುತ್ತಲೂ, ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ತೋಚದೆ ಕೈಗಳನ್ನು ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲಿಡುತ್ತಾ, ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ಏನೇನೊ ಗೀಚುತ್ತಿದ್ದಳು. ಈ ನಡುವೆ ಆಕೆಯ ಮುಖ ಹಲವು ಬಾರಿ ನಿಷ್ಕಾರಣವಾಗಿ ಕೆಂಪೇರುತಿತ್ತು. ವೈಟರ್ ಅರ್ಡರ್ ಪಡೆಯಲು ಬಂದಾಗ ಆಕೆ ನಿಷ್ಕಳಂಕಳಾಗಿ ನನ್ನ ಮುಖ ನೋಡಿದಳು. ನಾನು ಆಗಲೇ ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿಯಾಗಿತ್ತು. ನನಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂತು ತಿನ್ನಬಹುದೆಂದು ಅನ್ನಿಸಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಕೆಗೆ ಹಾಗೇ ಅನ್ನಿಸಿದೆಯೋ ಗೊತ್ತಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾನಂತೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ತಿನ್ನಲು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಆಸೆಪಟ್ಟೆ. ಆಕೆಯ ಮೇಲಿನ‌ ಸ್ನೇಹದಿಂದಲ್ಲ. ಆಕೆಯ ಸಂಕಟಗಳು ನನ್ನವೂ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಆಕೆಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿತ್ತು. ನಾನು ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿದ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳು ಯಾವುದೆಂದು ಹೇಳಿದೆ. ತಮಗೆ ಇಷ್ಟವಿರುವ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಲು ವಿನಂತಿಸಿದೆ. ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ತಿನ್ನೋಣವೇ ಎಂದೆ. ಆಕೆ ನಕ್ಕಳು. ವೈಟರ್ ಹೋದ ನಂತರ ಪಿಸುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ” ಒಟ್ಟಿಗೆ ರೊಟ್ಟಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ತಿನ್ನದೇ ಎಷ್ಟೋ ದಿನಗಳಾಗಿವೆ. ಮನುಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ರೊಟ್ಟಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಾಗ ಹೊಸ ಜಗತ್ತು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಸ್ಲಾಂ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ತಿನ್ನುವವರ ನಂಬಿಕೆಯ ಮೇಲೆ‌ ನಿಂತಿದೆ ಎಂದು ಮೌನಕ್ಕೆ ಜಾರಿ ಅನ್ಯಮನಸ್ಕಳಾದಳು. ಯಾವುದೋ ನೆನಪುಗಳಲ್ಲಿ ಆಕೆ ತನ್ನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಳು. ನೆನಪಿನ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ ಹೆಣ್ಣಿನ ಚಿತ್ರವೆ ಅತ್ಯಂತ ಕೌತುಕಮಯ ದೃಶ್ಯ ಎಂದು ನನಗೆ ಅನಿಸಲು ಶುರುವಾಯಿತು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಆಕೆ ಯಾವುದೋ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದವಳಂತೆ ಎಚ್ಚೆತ್ತು ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಿ ಮುಗುಳ್ನಕ್ಕಳು.

“ನನ್ನಮ್ಮನ ನೆನಪಿನ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟು ನಮ್ಮ ಮನೆ, ದೇಶವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕಂಡರಿತಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಪೀಳಿಗೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರು ಅವರೆಂದಿಗೂ ಕಾಣದ ದೇಶವನ್ನು ಅನುಭವಗಮ್ಯವಾಗಿಸುವುದು ತಮ್ಮದಲ್ಲದ ನೆನಪುಗಳಿಂದಾಗಿರಬಹುದು. ಅಮ್ಮನ ದಿನಚರಿ ಡೈರಿಯಿಂದ ನಾನು ಅಮ್ಮನನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತ ನೆಲಕ್ಕಾಗಿ ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅಮ್ಮ ಆ ಡೈರಿಯನ್ನು ನನಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದ್ದರು. ಫೆಲೆಸ್ತೀನಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರ ದಾಳಿಂಬೆ ತೋಟದ ನಡುವೆ ನಮಗೊಂದು ಮನೆಯಿತ್ತು.”

“ಇಂದು ಆ ಗ್ರಾಮ ಇಸ್ರೇಲಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ‌ ಅಗ್ಗಿಷ್ಟಿಕೆ ಉರಿಯುತಿತ್ತು. ಅದರ ಮುಂದೆ ಒಂಟೆಯ ಚರ್ಮ ಹಾಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಧೂಮಪಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹುಕ್ಕಾ ಇರುತಿತ್ತು. ಹುಡುಗಿಯರು ಹುಕ್ಕಾ ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದರು.”

ಆಕೆಯ ಮಾತು ಯಾವುದೋ ಲೋಕದಿಂದ ತೇಲಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಶಬ್ಧಗಳಂತೆ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ತಂಬಾಕಿನ ಹೊಗೆಯಿಂದ ಆಹ್ಲಾದವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲಾತೀತ ಘಳಿಗೆಗಳಾಗಿತ್ತದು. ಆಕೆಯ ಮನಸ್ಸು ಸ್ವೇಚ್ಛೆಯಿಂದ ರೆಕ್ಕೆ ಬಿಚ್ಚಿ ಹಾರಾಡುತ್ತಿರುವುದು ನನಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಸಂಜೆಯ ಮಂದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಮಹಿಳೆಯರು ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ತೆಗೆದು ಬೋಗುಣಿಗೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಗಿಣ್ಣು, ಒಲಿವ್ ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಖರ್ಜೂರ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ನನಗೊಮ್ಮೆಯೂ ಅದನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ‌ಆ ಕ್ಷಣವನ್ನು ನೆನಪಿನ ಸಂಚಿಯಲ್ಲಿ ಭದ್ರವಾಗಿರಿಸಿದ್ದೇನೆ.

ಉಪಹಾರದತ್ತ ಆಕೆ ತಲ್ಲೀನಳಾಗಿದ್ದಳು. ಪ್ರವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಉಪಹಾರದ ನೆನಪುಗಳು ಜೀವನ ಪರ್ಯಂತ ಉಳಿಯುವಂತವು. ಅವರು ನಾಲಗೆಯಿಂದ ಸವಿಯಲಾರರು ಹೊರತು ಹೃದಯದಿಂದ ಸವಿಯುವರು. ಜೋಳ ರೊಟ್ಟಿ ಮುರಿಯುವ ಸದ್ದಿಗೆ ನಾನೂ ತಲ್ಲೀನನಾದೆ. ಮುರಿದ ಜೋಳ ರೊಟ್ಟಿಯ ಘಮಲು ಇಡೀ ಅಲ್ ಹುಸ್ಸ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ಪಸರಿಸಿದ ಸಂಜೆಗಳು ನನಗೆ ನೆನಪಿವೆ. ಆಕೆ ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲಿದ್ದ ಕಾಗದ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಕೈಯಾಡಿಸಿದಳು. ನನ್ನ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಕುತೂಹಲ ಕೆರಳಿತು. ಅವಳು ಕಾಗದದ ಕಟ್ಟನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ನನ್ನ ಮುಖ ನೋಡಿದಳು. ಅದೊಂದು ಭಿತ್ತಿಪತ್ರವಾಗಿತ್ತು.

“ಅಲ್- ನಖ್ಬಾ” 60 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಲ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರ ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಾಗಿರುವ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆ. ನಾನು ಕೌತುಕದಿಂದ ಆ ಭಿತ್ತಿಪತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೆ‌. ನನಗೆ ಏನೊಂದೂ ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನೂರಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ಯಾರಚೂಟ್‌ಗಳು ಹಾರುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ರ ಕಂಡಿತು. ಪ್ರತೀ ಪ್ಯಾರಚೂಟಿನ ಮೇಲೆ ಅರಬಿಗಳ ಆಸ್ಮಿತೆಯನ್ನು ಸಾರುವ ಏನೋ ಒಂದು ಇದ್ದವು. ಮೊದಲು ಅದೇನೆಂದು ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ ತಕ್ಷಣ ಅರಿವಾಯಿತು. ಈ ಪ್ಯಾರಾಚೂಟ್ ಅರಬಿಗಳ ಶಿರವಸ್ತ್ರ ‘ಕುಫಿಯಾ’ಗಳಾಗಿತ್ತು. ಕಪ್ಪು, ಬಿಳುಪಿನ ಚೌಕಗಳಿರುವ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಕುಫಿಯಾಗಳು. ಕುಫಿಯಾಗಳನ್ನೇ ಪ್ಯಾರಾಚೂಟ್‌ಗಳನ್ನಾಗಿ ಹಾರಿಸಿ ಅದರೊಳಗೆ ಮನುಷ್ಯರ ಬದಲು ಕೀಲಿಕೈಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟಿದ್ದರು. ಕೀಲಿಕೈಗಳು ನೂರಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಕಾಶದಿಂದ ಜೇರುಸಲೆಮಿಗೆ ಇಳಿದುಬರುತಿತ್ತು. ನಗರ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಅವಶೇಷಗಳ ಮೇಲೆ ಏನನ್ನೋ ಬರೆಯಲಾಗಿತ್ತು.

“ಅದು 1948 ರ ರಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೇಲ್ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಮವಾಗಿದ್ದ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮಗಳ ಹೆಸರುಗಳು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರ ಗ್ರಾಮವೂ ಇದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೀಲಿಕೈ ನನ್ನದು”. ಆಕೆ ಬ್ಯಾಗಿನೊಳಗಿಂದ ಒಂದು ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿದಿದ್ದ ಕೀಲಿಕೈಯನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದಳು. ಕೆಂಪು ರೇಷ್ಮೆಯ ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ಚೀಲದೊಳಗೆ ಕೀಲಿ ಕೈ ಮುದುಡಿ ಮಲಗಿತ್ತು. ಈ ಭಿತ್ತಿಪತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಘರ್ಷ ಭರಿತ ಪ್ರಣಯ ಕತೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿದೆ. ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬರೆದದ್ದು ಅರಬಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಹೊರತು, ಇಲ್ಡಿಕೊ ಥಾಟ್ ಎಂಬ ಹಂಗೇರಿಯನ್ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಳು. ಆಕೆ ಹಂಗೇರಿಯಾದಿಂದ ಅಮೇರಿಕಾಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದಿದ್ದಳು. ೩೪ ಪ್ರಾಯದ ಆಕೆ ಸಮೀರ್ ಎಂಬ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್- ಅಮೇರಿಕನ್ ಹುಡುಗಗನ್ನು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸಿದಳು. ಆತ ನನ್ನ ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ಟೈನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್ ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿ. ಕಳೆದ ವರ್ಷದ ಮೇ ತಿಂಗಳ ಮೊದಲಲ್ಲಿ ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಕೈರೋದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮದುವೆಯಾದರು. ನೈಲ್ ನದಿಯಲ್ಲಿ ನೌಕಾ ಗೃಹದಲ್ಲಿ ಮಧುಚಂದ್ರ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಹಂಗೇರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಬದುಕು ನಡೆಯಿತು. ಅವರು ಮತ್ತೆ ಒಂದಾಗುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ವಿರಮಿಸಿದರು. ಥಾಟ್ ಅಮೇರಿಕೆಗೆ, ಸಮೀರ್ ಫೆಲೆಸ್ತೀನಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಸಮೀರ್‌ ಹೆತ್ತವರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿವುದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದ. ಆದರೆ ಸಮೀರ್‌ನಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಅಮೇರಿಕೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಮೇರಿಕೆಯ ಹೊಸ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ನಿಯಮಗಳು ಸಮೀರ್‌ನ ‘ನಖ್ಬಾ’ ಆಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. ಇತ್ತ ಥಾಟ್‌ನ ‘ನಖ್ಬಾ’ ಆಗಿಯೂ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. ಉರಿಯುವ ವಿರಹದ ಧಗೆಯಲ್ಲಿ ಥಾಟ್ ಈ ಚಿತ್ರ ಬರೆದಳು.

1948 ಮೇ 14 ರಂದು ಇಸ್ರೇಲ್ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ಯಾಲೆಸ್ಟೈನ್‌‌ಗಳು ತಮ್ಮ ತಾಯಿ ನೆಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಝಿಯೋನಿಸ್ಟ್‌ಗಳು ಮೇ 2008 ರಲ್ಲಿ 60 ನೇ ” ಪುರಾತನ ಕನಸಿನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ” ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆ ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಇದರ ವಿರುಧ್ದದ ಪ್ಯಾರಚ್ಯೂಟ್ ಆಕ್ರಮಣವಾಗಿತ್ತು ಥಾಟ್‌ಳ ಈ ಪೋಸ್ಟರ್.

ಇತಿಹಾಸದ ನಿಕೃಷ್ಟ ವಂಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಇತಿಹಾಸವೂ ಒಂದು. ಬೈಬಲ್ ಪ್ರಕಾರ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಪದದ ಅರ್ಥ ‘ಅಪರಿಚಿತರ ಮನೆ’ ಎಂದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ಅಪರಿಚಿತರ ದೇಶವಾಗಲಿದೆಯೆಂಬ ಭವಿಷ್ಯ ಬೈಬಲಿಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತೆನೋ. ಈ ಘೋರ ಅಪರಾಧದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅರಬಿಗಳಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದು ಅಸಹಾಯಕತೆಯಿಂದ ನಡೆದದ್ದು ಎಂದರೂ ಅದೊಂದು ಯೋಗ್ಯ ಸಮರ್ಥನೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

1948 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳು ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ವಸತಿಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಬರೀ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದ್ದ ಕ್ರೂರ ಮೇ ತಿಂಗಳು. ಇಸ್ರೇಲ್ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾಣದ ವಿರುಧ್ಧ ‘ಅರಬ್ ವಿಮೋಚನಾ ಸೇನೆ’ ಶಕ್ತವಾಗಿ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿತ್ತು. ವಿಮೋಚನಾ ಸೇನೆ ಫೆಲೆಸ್ತೀನ್ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರೊಂದಿಗೆ ಲೆಬನಾನ್, ಜೋರ್ಡಾನ್, ಸಿರಿಯಾದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ತೆರಳುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು. ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರನ್ನು ಝಿಯೋನಿಸ್ಟ್‌ಗಳು ಕೊಲ್ಲುವುದರಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆಂದು ಈ ಉಪಾಯ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅದು ಎರಡು ಮೂರು ವಾರಗಳ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಿರುಗುವ ಪಲಾಯನವಾಗಿತ್ತು. ಮೋಸೆಸ್ ಮತ್ತು ಮೋಸೆಸ್‌ನ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಎಂದಿಗೂ ಹಿಂದಿರುಗದ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಹೊರಟಿದ್ದರು. ಒಂದು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರು ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಾರೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನಾಡು ತ್ಯಜಿಸಿದರು. ಅಗತ್ಯದ ಸಣ್ಣ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗಂಟು ಕಟ್ಟಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಮನೆಗೆ ಬೀಗ ಜಡಿದು ಒಂದು ಇಡೀ ಜನತೆ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೆಲೆಸ್ತೀನಿನ ಸೀಮೆ ದಾಟಿತು. ಅವರು ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಮರಳಿ ಬಾರದ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಹೊರಟ್ಟಿದ್ದೇವೆಂದು ಭಾವಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ವಿಮೋಚನಾ ಸೇನೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟು ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರು ಇತಿಹಾಸದ ಅತಿ ಮೂರ್ತಖನವನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದರು.

ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ದೇಶಾಂತರ 60 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಇಂದಿಗೂ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಲಿದೆ‌. ಗೊತ್ತು ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಸತಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತಮ್ಮ ತಾಯಿನೆಲಕ್ಕೆ ಮರಳಲು ಕಾತರಿಸಿ ಎಷ್ಟೊ ಆಯಸ್ಸುಗಳು ಮುಗಿದಿವೆ. ಬಹುಶ ಇದು ಒಮ್ಮೆಯೂ ಮುಗಿಯದ ಕಾಯುವಿಕೆ.

ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನಿಯರು 60 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ ಆ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳನ್ನು ಜತನದಿಂದ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮರಳಿಬರುವುದಕ್ಕೆಂದು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಬೀಗ ಜಡಿದಿದ್ದ ಅದೇ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು. ಒಂದು ಶಿಬಿರದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಶಿಬಿರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರವಾಗುವಾಗಲೂ ಆ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೆಂದಿಗೂ ಆ ಪುರಾತನ ಮನೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬ ವಾಸ್ತವ ತಿಳಿದಿದ್ದರೂ ಆ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ಮಾತ್ರ ಅವರಲ್ಲಿ ಜೋಪಾನವಾಗಿವೆ.

ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಸ್ಮಾರಕಗಳಂತೆ ನನಗೆ ಆ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ಕಂಡವು. ಸಫಿಯಾಳನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುವ ಮೊದಲು ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ಅಧಿಕಾರದ ಚಿಹ್ನೆಯೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿದ್ದವು. ಒಂದು ಚಿಹ್ನೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಯನ್ನು ನಾನು ಅರಿತೆ. ವಿಲೋಮಗಳಾಗಿ ಕಾಣುವ ವಸ್ತುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹೋರಾಟದ ಆಯುಧಗಳಾಗಿಯೂ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಕೀಲಿ ಕೈಗಳಾಗಿತ್ತು ಥಾಟ್ ಬರೆದ ಚಿತ್ರವಾಗಿ ಕುಫಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡುತ್ತಿದ್ದುದು.

ಉಪಹಾರ ಮುಗಿಸಿ ಪರಸ್ಪರ ಬೀಳ್ಕೊಡುವಾಗ ಸಫಿಯಾ ಕೆಂಪು ಬಟ್ಟೆಯ ಚೀಲದೊಳಗಿಂದ ಕೀಲಿ ಕೈಯನ್ನು ತೆಗೆದು ನನ್ನ ಕೈಗಿತ್ತಳು. ನನ್ನ ಅಂಗೈಯಲ್ಲಿ ಆ ಕೀಲಿ ಕೈ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿಯುತ್ತಿರುವಂತೆ ಭಾಸವಾಯಿತು. ಆ ಕೀಲಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಚರಿತ್ರೆಯ ಭಾರ ಹುದುಗಿತ್ತು. ಆಕೆ ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ನನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕೀಲಿ ಕೈಯನ್ನು ತೆಗೆದು ಮತ್ತೆ ಕೆಂಪು ಚೀಲದೊಳಗಿಟ್ಟಳು. ನಂತರ ವಿಷಣ್ಣ ನಗು ಬೀರಿ ಕತ್ತಲಾವರಿಸಿದ್ದ ಬೀದಿಗೆ ಇಳಿದಳು. ಆಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ನೋಡದೇ ಸರಸರನೆ ನಡೆದು ಮಾಯವಾದಳು. ಕಳೆದು ಹೋಗಿದ್ದ ಕೀಲಿ ಕೈಗಳು ನನ್ನನ್ನು ಕಾಡಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಇದೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಕಳೆದುಹೋಗದೇ ಉಳಿದಿದ್ದ ಕೀಲಿ ಕೈ ಕಾಡತೊಡಗಿದ್ದವು.

ಬಾಬು ಭಾರದ್ವಾಜ್
ಅನುವಾದ : ಮುಹಮ್ಮದ್ ಝೈನುದ್ದೀನ್ ಇನೋಳಿ

---

ಇವರು ಮಲಯಾಳಂ ಸಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪತ್ರಕರ್ತರು. ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಲೇಖಕ, ಪತ್ರಕರ್ತ, ನಿರ್ಮಾಪಕ, ದೂರದರ್ಶನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ವೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡವರು. ಪ್ರವಾಸಿಯುಡೆ ಕುರಿಪ್ಪುಕಲ್, ಕಲಾಪಂಗಲ್ಕೊರು ಗ್ರಿಹಪದಂ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು. ಇವರಿಗೆ ಕೇರಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಅಬುಧಾಬಿ ಶಕ್ತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿವೆ.