Blog

ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ರೂಮಿಯವರು ರಚಿಸಿದ ಜನಪ್ರಿಯ ದ್ವಿಪದಿ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ ‘ಮಸ್ನವಿ’ ಎಂಬುವುದು. ಮಸ್ನವಿಯನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹಲವಾರು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಖುರ್ಆನ್ ಮತ್ತು ಮಸ್ನವಿಗಳೆಡೆಯಲ್ಲಿನ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧದ ಕುರಿತಾಗಿದೆಯೆಂಬುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಒರೆಗಲ್ಲಿಗೆ ಹಚ್ಚಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಕ್ಕವೂ ಖುರ್ಆನಿನ ಒಳಾರ್ಥಗಳ ಬಗೆಗಿನದ್ದಾದರೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಖುರ್ಆನಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಕೇತಗಳ ವಿವರಣೆಗಳಾಗಿದೆ. ‘ಪರ್ಷಿಯನ್ ಖುರ್ಆನ್’ ಎಂದು ಅಬ್ದುರ್ರಹ್ಮಾನ್ ಜಾಮಿ ಮಸ್ನವಿಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಾಗಲೂ ಖುರ್ಆನ್ ಮತ್ತು ಮಸ್ನವಿ‌ಗಳೆಡೆಗಿನ ನಂಟನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಅವಲೋಕಿಸಿ ಎಳೆಎಳೆಯಾಗಿ ಬಿಚ್ಚಿಡುವುದು ಅಧ್ಯಯನದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಗತ್ಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ. “ನಾನೊಬ್ಬ ಪ್ರವಾದಿಯಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ನನ್ನ ಬಳಿಯೊಂದು ದೈವಿಕ ಗ್ರಂಥವಿದೆ” ಎಂದು ಮೌಲಾನಾ ರೂಮಿ ಹೇಳಿರುವುದು ಈ ಮಸ್ನವಿಯನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿತ್ತು. ಖುರ್ಆನಿನ ೫೨೮ ಸೂಕ್ತಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಯಥಾವತ್ತಾಗಿ ಮಸ್ನವೀ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದ್ದರೂ ‘ಹಾದಿ ಹೆಯರಿ’ಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಂಹಪಾಲು ಖುರ್ಆನಿನ ಚಿಂತನೆಗಳು ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ನೇರ ತರ್ಜುಮೆಗಳಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ಸೂಕ್ತಗಳ ಹೂರಣಗಳನ್ನು ಕಾವ್ಯಕ್ಕಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಂತೆಲ್ಲಾ ಖುರ್ಆನಿನ ಚಿಂತನೆಗಳ ಹುಡಿ ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸಾರ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ರೂಮಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಖುರ್ಆನಿನ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಅವಲಂಬನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು. ಮೌಲಾನಾರ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಮಸ್ನವಿಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡುವುದಾದರೆ ಅದೊಂದು ಶುದ್ಧ ಖುರ್ಆನ್ ಆಗಿ ಉಳಿದುಬಿಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಭೋದನೆಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟು ನೋಡುವುದಾದರೆ ಮಸ್ನವೀ ಕಾವ್ಯಗಳಿಗೆ ಖುರ್ಆನಿನೊಂದಿಗಿನ ಸಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಸುಲಭದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಖುರ್ಆನಿನ ಪದಗಳು, ಉಪಮೆಗಳು, ಭೋದನಾ ಶೈಲಿಗಳು ಬದುಕಿನ ಭಾಗವಾಗಿಯೇ ಹೋಗಿದ್ದ ರೂಮಿಯವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅರಿವಿಗೂ ಬಾರದಂತೆ ಖುರ್ಆನಿನ ಶಬ್ದಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನುಸುಳಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಖುರ್ಆನಿನ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಢಾಳಾಗಿ ದರ್ಶಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
‘ದೀವಾನೆ ತಬ್ರೀಝಿ’ನಲ್ಲಿ ರೂಮಿ ಹೇಳುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ;

“ಸದಾ ನನ್ನ ಕೈಯ್ಯಲ್ಲೊಂದು ಖುರ್ಆನ್ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈಗ ನನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವುದು ಪ್ರಣಯದ ಮದುಬಟ್ಟಲು. ನನ್ನ ತುಟಿಗಳು ಸದಾ ದಿವ್ಯ ಪ್ರಕೀರ್ತನೆಯನ್ನು ಪಠಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈಗೀಗ ಕವಿತೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಅದು ಅಂತರ್ಲೀನವಾಗಿದೆ”(ದೀವಾನ್)

ಮತ್ತೊಂದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ರೂಮಿಯವರು ಖುರ್ಆನ್ ಹಾಗೂ ಮುಸಲ್ಲಾ(ನಮಾಜಿನ ಹಾಸು) ವನ್ನು ಪ್ರಣಯದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

“ಪ್ರಣಯವು ನನ್ನನ್ನು ಜ್ಞಾನಮೋಹದಿಂದ ಮತ್ತು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಗಳಿಂದ ವಿಮುಖನಾಗಿಸಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಉನ್ಮತ್ತನೂ ಪರವಶನೂ ಆಗಿ ಬದಲಾದೆನು. ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹರಸುತ್ತಾ ಮುಸಲ್ಲಾದ ಮೋಹಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದೆನು. ವಿರಕ್ತನಾಗಿ ದೈವೀಸ್ಮರಣೆಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಿದೆನು. ಮುಸಲ್ಲಾದ ಬಳಿಗೆ ಬಂದ ಪ್ರೇಮವು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿತು. ‘ಇಹದ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಒಡೆದು ಹಾಕು, ಮುಸಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಯಾಗಿ ಅದು ಯಾಕಾಗಿ ಬಾಳುವೆಯೋ ಹೇಳು!”(ದೀವಾನ್)

ಇಲಾಹೀ ಪ್ರೇಮದ ಸಲುವಾಗಿ ಧರ್ಮದ ಮೂಲ ಆರಾಧನೆ, ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲು ರೂಮಿ ತನ್ನ ಬರಹಗಳ ಮೂಲಕ ಓದುಗರನ್ನು ಮನವೊಲಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಆರೋಪಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮಸ್ನವಿಯೆಂಬ ಸುಂದರ ಕಾವ್ಯ ಕುಸುರಿಯ ದಾರ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಯು ಸ್ವತಃ ಖುರ್ಆನ್ ಆಗಿದೆಯೆಂದು ತಿಳಿದಾಗ ಈ ಆರೋಪಗಳು ನೈಪಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸರಿದು ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಣಯವು ರೂಮಿಯನ್ನು ಆವಾಹಿಸುವವರೆಗೂ ಅಥವಾ ಮಸ್ನವಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಖುರ್ಆನಿನ ಬಾಹ್ಯಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ರೂಮಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದರು. ಆ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಅವರ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ಖುರ್ಆನಿನ ಒಳಾರ್ಥಗಳೆಡೆಗೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ನಡೆದಿರುವುದು.

ಮಸ್ನವಿಯಲ್ಲಿನ ಖುರ್ಆನಿನ ಬಾಹ್ಯ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಅರ್ಥಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ರೂಮಿ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ;

“ಖುರ್ಆನಿನ ಪದಗಳ ಅರ್ಥಗಳು ಕೇವಲ ಬಾಹ್ಯಾರ್ಥ ಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ, ಅದು ಮೊದಲ ಅರ್ಥವೂ ಹೌದು. ಎರಡನೆಯದು, ಅಂತರ್ಲೀನವಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಅರ್ಥ. ಮೂರನೆಯದು ಆಳಕ್ಕೆ ಹೋದಂತೆ ಮಾತ್ರ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮಗದೊಂದು ಅರ್ಥ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯನ ಬುದ್ದಿಗೆ ದಕ್ಕದ, ತರ್ಕಕ್ಕೆ ನಿಲುಕದ, ನಿಗೂಢವಾದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅರ್ಥವೂ ಖುರ್ಆನಿಗಿದೆ. ಒಂದು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಯ ತಿರುಳನ್ನು ಸವಿಯಲೋಸುಗ ಎಷ್ಟು ಪದರಗಳನ್ನು ಸಿಗಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ರೀತಿಯಾಗಿದೆ ಖುರ್ಆನಿನ ಅಂತರಾರ್ಥವನ್ನು ಅರಿಯುವುದು. ಅದು ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಬೇಡುವ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ.”

ಇಷ್ಟೊಂದು ಗಹನಾರ್ಥವಿರುವ ಖುರ್ಆನಿನ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಮೇಲ್ಮೈಮೂಲಕ ಮಾತ್ರವೇ ಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇವೆನ್ನುವುದು ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ತೊಡಕಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹಝ್ರತ್ ಆದಂ(ಅ.ಸ)ರ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗದೆ ಅಹಂ ತೋರಿ ಶಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇಬ್ಲೀಸನೊಂದಿಗೆ, ಅವನ ಹೊರನೋಟದೊಂದಿಗೆ ರೂಮಿ ಖುರ್ಆನನ್ನು ತರ್ಜುಮೆ, ಶಬ್ದಾರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಅರ್ಥೈಸುವವರಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಒಳನೋಟವಿಲ್ಲದೆ ಯಾವುದನ್ನೂ ಸರಳವಾಗಿ ಮನನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ‌.

ರೂಮಿ ಕಾವ್ಯದ ಒಂದು ಸಾಲು ಹೀಗಿದೆ;
“ಓ ಮನುಷ್ಯನೇ, ಖುರ್ಆನಿನ ಬಾಹ್ಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡಬೇಡ. ಪ್ರವಾದಿ ಆದಂ (ಅ.ಸ) ರನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಜೇಡಿಮಣ್ಣನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡಿದ ನತದೃಷ್ಟ ಇಬ್ಲೀಸನ ಹಾಗೆ. ಅದು ನಿನ್ನನ್ನು ಪಶ್ಚಾತಾಪಿಯೂ ಪರಾಜಿತನೂ ಆಗಿಸುತ್ತದೆ. “ಖುರ್ಆನಿನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾರ್ಥ ಓರ್ವ ಮನುಷ್ಯನ ಗೋಚರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದಂತೆ. ಅವನೊಂದಿಗೆ ಪಳಗಿದರೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ನೈಜವಾದ ಸ್ವಭಾವ ಬೇರೆಯೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಖುರ್ಆನಿನ ಅಕ್ಷರಗಳ ಆಳದಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಾಲಾರ್ಥವೂ ಒಂದೇ ನೋಟಕ್ಕೆ ನಿಲುಕಲಾರದು.”

ಖುರ್ಆನಿನ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಪ್ಪಿಯೊಳಗಿಂದ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವನಿಗೆ ಅದರೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟವಾದ ಸಂಬಂಧ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ತಾಳ್ಮೆಯೂ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಅದರ ರೂಪ ಮತ್ತು ಅರ್ಥವನ್ನು ಎದೆಗಿಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಈ ರೀತಿಯ ಆಪ್ತತೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ರೂಮಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಮೌಲಾನರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡು ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ರೂಪಕಗಳು, ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡರೆ ಮಾತ್ರ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ಅಲೌಕಿಕ ಪ್ರಣಯದ ಬಾಗಿಲುಗಳು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಣಯಕ್ಕೂ ಇಲಾಹೀ ಪ್ರೇಮಕ್ಕೂ ನಡುವೆಯಿರುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಅಂತರವು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದೆಡೆ ರೂಮಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ; “ಖುರ್ಆನ್ ಪಾರಾಯಣದಿಂದ ಅವುಗಳ ಅಕ್ಷರಗಳು ಮಾತ್ರ ಕೇಳಿಸುವುದಾದರೆ ನೀನೊಬ್ಬ ಕಿವುಡನಾಗಿರುವೆ, ಗೌಪ್ಯವಾಗಿರುವ ಆಶಯಗಳು ಕಿವಿಯಿಂದ ಕೇಳುವಂತವುಗಳಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ನಿರ್ಮಲ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಎಡೆಬಿಡದೆ ಬಡಿಯುವ ಪ್ರೇಮದ ಅಲೆಗಳಾಗಿವೆ.”
ಖುರ್ಆನನ್ನು ಕಂಠಪಾಠ ಮಾಡಿದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅದು ನಮ್ಮದಾಗಲಾರದು. ಆ ರೀತಿ ಮಾಡುವವನು, ಮೇಲೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಕಿವುಡನ ಹಾಗೆಯೇ ಆಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ರೂಮಿ ತನ್ನ ಓದುಗರಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿಗೆ ನಿಲುಕುವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನೀಡುವವನು ದ್ರೋಹಿಯೂ ಅವನು ಎಸಗುವುದು ದೊಡ್ಡ ಅನ್ಯಾಯವೂ ಆಗಿದೆಯೆಂದು ರೂಮಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಖುರ್ಆನಿನ ಮೇಲೆ ಎತ್ತಿಕಟ್ಟುವವರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ತೀಕ್ಷ್ಣ ಸ್ವರದಲ್ಲಿ ಮೌಲಾನಾ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾರ್ಥವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಗ್ರಹಿಸಿದ ಖುರ್ಆನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಾರರು ಅಂತರ್ಲೀನವಾದ ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ತಲುಪಲಾರರು. ಅಂಥವರು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಹರಿಯುವ ಖುರ್ಆನಿನ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕೆಲಸವನ್ನಾಗಿದೆ ಮಾಡುವುದು. ಈ ರೀತಿಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು ಸ್ವತಃ ಸಂಕುಚಿತ ಮನೋಭಾವದವರೂ ಓದುಗರ ವಿಶಾಲ ಚಿಂತನಾ ಹರವನ್ನು ಕುಂಠಿತಗೊಳಿಸುವವರೂ ಆಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಖುರ್ಆನ್ ಜೀವನ ಸಂಹಿತೆಯಾಗಿದ್ದು, ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಮನುಷ್ಯ ಬದುಕನ್ನು ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ರೂಮಿ ಎದುರು ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥಹ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಬದುಕಿಗೆ ಬೆಳಕಾಗಿರುವ ಖುರ್ಆನನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಬದಲು ಅದರ ಮೂಲವನ್ನು ಅಥವಾ ಆ ಬೆಳಕಿನ ದೀಪವನ್ನು ಹುಡುಕುವುದರಲ್ಲಿ ಸಮಯ ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸುವವರೊಂದಿಗೆ ರೂಮಿ ತುಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಖುರ್ಆನಿನ ಬಾಹ್ಯ ಅರ್ಥಗಳ ಮೂಲಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಯಸುವವರು ಪ್ರವಾದಿ ಮೂಸಾ(ಅ.ಸ)ರ ಬಡಿಗೆಯನ್ನು ಕದಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಮಾಂತ್ರಿಕರಂತೆ.
ರೂಮಿ ಆ ಬಗ್ಗೆ ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ: ‘ಮಾಂತ್ರಿಕರು ಬಡಿಗೆಯನ್ನು ಕದಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ, ಅದು ಗಿಡುಗವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಮೂಸಾ (ಅ.ಸ) ನಿಜವಾದ ಪ್ರವಾದಿ ಎಂದು ನಂಬಿದರು ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು.’
ಖುರ್ಆನನ್ನು ಪ್ರವಾದಿ ಮೂಸಾ (ಅ.ಸ)ರ ಬೆತ್ತದೊಂದಿಗೆ ರೂಮಿ ಹೋಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವೊಂದು ಕಾರಣಗಳಿವೆ.
ಖುರ್ಆನ್ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾದವರು ತಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡದ್ದು ಅಂತಿಮವೆಂದೂ ಖುರ್ಆನಿನ ನಿಜವಾದ ಸ್ವರೂಪ ಇದಾಗಿದೆಯೆಂದೂ ಭಾವಿಸಬಾರದು. ಅಂಥವರು ಮೂಸಾ(ಅ.ಸ) ರ ಬಡಿಗೆಯನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಅದೊಂದು ಬೆತ್ತವೆಂದೂ, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹಾವೆಂದೂ, ಮಗದೊಮ್ಮೆ ಮತ್ತೊಂದೆಂದೂ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡವರಂತೆಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಆ ಬಡಿಗೆಯು ಎಲ್ಲಾ ರೂಪವನ್ನು ತಾಳಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಬಡಿಗೆಯೆಂಬುವುದನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುವಲ್ಲಿ ಆ ಸಮೂಹ ವಿಫಲಗೊಂಡಿತು. ಖುರ್ಆನನ್ನು ಮನನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಾಗಲೂ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಎಡವಬಾರದೆಂದು ಮೌಲಾನಾ ನೆನಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಖುರ್ಆನಿನ ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಅರಿಯುವುದಕ್ಕೆ ರೂಮಿಯು ತನ್ನ ‘ಫೀಹಿ ಮಾ ಫೀಹಿ’ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಅದು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ;

• ‌ಹಿಜಾಬನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಮದುಮಗಳೊಂದಿಗೆ ರೂಮಿ ಖುರ್ಆನನ್ನು ತುಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.”ನೀವು ಅವಳ ಹಿಜಾಬನ್ನು ಸರಿಸಿದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ನೈಜವಾದ ಚೆಲುವು ಅನಾವರಣಗೊಳ್ಳಬೇಕಿಲ್ಲ. ಅಂತೆಯೇ ಒಂದೇ ನೋಟಕ್ಕೆ ಖುರ್ಆನ್ ಅರ್ಥವಾಗಲಾರದು. ಅದರಲ್ಲಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ ವೇದ್ಯಾವಾಗದೇ ಇರಲೂಬಹುದು. ಅದರರ್ಥ ಖುರ್ಆನನ್ನು ನಾವು ಓದುವಲ್ಲಿ, ಅರ್ಥೈಸುವಲ್ಲಿ ಎಡವಿದ್ದೇವೆಂದಾಗಿದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಾವು ಎಸಗಿದ ಪಾಪಗಳ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಖುರ್ಆನ್ ನಮ್ಮನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸಲೂಬಹುದು. ಖುರ್ಆನ್ ನನ್ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾದ ಚೆಲುವೇನೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು, ನನ್ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಕರ್ಷಣೆ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಲೂಬಹುದು. ಕಾರಣ ಖುರ್ಆನ್ ಆಪ್ತವಾಗುವುದು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಆಪ್ತವಾಗುವ, ತನ್ನನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸುವ ಓದುಗರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ.(ಫೀಹಿ ಮಾ ಫೀಹಿ)

• “ಖುರ್ಆನಿನ ಒಳದನಿಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಸೀಮಿತ ಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಗ್ರಹಿಸುವ ಬದಲು ಸ್ವತಃ ಖುರ್ಆನಿನೊಂದಿಗೆ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿ. ಅದನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸಿ ಪಠಿಸಿ. ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗುವಂತೆ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಿ. ಅದನ್ನು ಸೇರುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಿ, ಖುರ್ಆನಿನ ಸೇವಕರಾಗಿ. ಅದು ನಿಮಗೆ ಒಲಿದು ಬರದಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೆ ಕೇಳಿ”(ಫೀಹಿ ಮಾ ಫೀಹಿ)
  
• “ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ಎಲ್ಲರೊಂದಿಗೂ ಮಾತನಾಡಬೇಕಿಲ್ಲ. ಭೌತಿಕ ಬದುಕಿನ ರಾಜರಿಗೂ ಸಹಾಯಕ್ಕೆಂದು ಮಂತ್ರಿ ಮಾಗದರು, ಸೇವಕರಿರುವಂತೆ ಅಲ್ಲಾಹನಿಗೂ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ದಾಸರಿದ್ದಾರೆ. ಆ ದಾಸರನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಸಾಗಿ. ಅವರಲ್ಲಿ ನನ್ನನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿ. ನಾನು ನಿಮ್ಮೆಡೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ಪ್ರವಾದಿಗಳ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನನ್ನೆಡೆಗೆ ತಲುಪಿ”(ಫೀಹಿ ಮಾ ಫೀಹಿ)

(ಖುರ್ಆನಿನ ಭೋದನೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಕಾವ್ಯದುದ್ದಕ್ಕೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವರು ಮೌಲಾನಾ ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ರೂಮಿ. ‘ಪರ್ಷಿಯನ್ ಖುರ್ಆನ್’ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಗಳಿಸಿದ ಮಸ್ನವಿಯ ಸಾರ-ಸತ್ವವನ್ನು ಸವಿಯುವಲ್ಲಿ, ಅದರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಎದೆಗಿಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಓದುಗರು, ಅನುವಾದಕರು ಎಡವುತ್ತಿರುವುದು ಸದ್ಯದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಾದರೆ, ಅದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮೀರಿ ಮಸ್ನವಿ ಕನ್ನಡದ ಓದುಗರಿಗೂ ದಕ್ಕಲಿ ಎಂಬುವುದು ನಮ್ಮ ಅಭಿಲಾಷೆಯೂ, ಸದಾಶಯವೂ ಹೌದು.)

ಮೂಲ: ಜೋಸೆಫ್ ಲ್ಯಾಂಬೋಡ್
ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ: ಎಂ.ಎ ಮುಜೀಬ್ ಅಹಮದ್

ಫರೀದುದ್ದೀನ್ ಆತ್ತಾರ್ (ರ) ರ ಜನನ ಕ್ರಿ. ಶ 1150, ನಿಷಾಪೂರಿನ ಹತ್ತಿರ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಕಟಕಿಲ್ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಾಗಿತ್ತು. ಖುರಾಸಾನ್ ಹಾಗೂ ನಿಷಾಪೂರ್ ಗಳೆರಡೂ ಆ ಕಾಲಘಟ್ಪದ ಸೂಫಿಗಳ ಕೇಂದ್ರವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಗೊಂಡ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಅಬೂ ಝೈದ್, ಅಬುಲ್ ಖೈರ್, ಅಲ್ ಗಝ್ಝಾಲೀ ಯಂತಹ ಹಲವು ಪ್ರಮುಖ ಸೂಫಿಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದವರೇ. ‘ಅತ್ತಾರ್’ ಎಂದರೆ ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯ ಎಂದರ್ಥ. ಸೂಫಿವರ್ಯರಾದ ಫರೀದುದ್ದೀನ್ ಆತ್ತಾರ್ (ರ) ರವರ ತಂದೆ ಸುಗಂಧ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ತದನಂತರ ಮಗನೂ ತಂದೆಯ ವೃತ್ತಿಯನ್ನೇ ಹಿಡಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ತಂದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬದುಕಿನ ಸಿಂಹಪಾಲನ್ನು ಅವರು ತಾಯಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು. ತಾಯಿಯ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ಸಮಯದ ಸಂತೋಷ, ಸಂತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ನಂತರದ ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಧ್ಯಾತ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದ ತಾಯಿಯಿಂದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಪ್ರಭೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಜೊತೆಗೆ ರೋಗಿಗಳನ್ನು ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡಿ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಬದುಕು ಸಾಗಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಅಂಗಡಿಯಿಂದಲೇ ಅರ್ಥಗರ್ಭಿತವಾದ ಸೂಫಿ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸುಗಂಧ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನಿರತರಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಾಗಿತ್ತು ತನ್ನ ಜೀವನದ ಅತಿ ಮಹತ್ವದ ಫಟನೆಯೊಂದು ನಡೆಯುವುದು. ಒಮ್ಮೆ ‘ದರ್ವೀಶ್ ಅಕ್ತಾರ್’ ಎಂಬವರು ಅವರ ಅಂಗಡಿಯ ಮುಂದೆ ಬಂದು ನಿಂತು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡುತ್ತಾ ಚಕಿತನಾಗಿ ನಿಂತರು. ತನ್ನ ಅಂಗಡಿಯ ಮುಂದೆ ನಿಂತು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದನ್ನು ಅರಿತ ಅತ್ತಾರ್ ರವರು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಡಲು ಹೇಳಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ದರ್ವೀಷ್,
“ಹೋಗಲು ನನಗೆ ಅಭ್ಯಂತರವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ನನ್ನ ಮಾಲು ಅತೀ ವಿರಳವಾಗಿದೆ. ಈ ಚಿಂದಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೇನನ್ನೂ ನನಗೆ ಒಯ್ಯಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ಭಾರೀ ಪ್ರಮಾಣದ ವಸ್ತುಗಳ ಒಡೆಯರಾದ ತಾವು, ತಮ್ಮ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ಹೇಗೆ ಒಯ್ಯುವಿರಿ? ನಾನಾದರೆ, ಈ ನಶ್ವರ ಲೋಕದ ಸಂತೆಯಿಂದ ಬಹಳ ಬೇಗನೇ ಹೋಗಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ನೀವಾದರೆ ನಿಮ್ಮ ಮಾಲನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದರಲ್ಲೇ ನಿರತರಾಗಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಿಮ್ಮ ಅಂತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಧ್ಯಾನಿಸುವುದು ಒಳಿತೆನಿಸುತ್ತದೆ”.
ಇಷ್ಟು ಹೇಳಿ ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದು ಇಹಲೋಕ ತ್ಯಜಿಸಿದರು. ಈ ಫಟನೆ ಅತ್ತಾರರ ಮನವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕುಲುಕಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಅತ್ತಾರರು ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಸೂಫೀ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.
ವಂದ್ಯ ಗುರು ರುಕ್ನುದ್ದೀನ್ ಅಕ್ಕಲರ ಶಿಕ್ಷಣದೊಂದಿಗೆ ಫರೀದುದ್ದೀನ್ ಅತ್ತಾರರು ಧ್ಯಾನ ನಿರತರಾದರು. ಜೀವನದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಅವರಿಗದು ನೆರವಾಯಿತು. ತನ್ನ ಗುರುವರ್ಯರ ಇತರ ಶಿಷ್ಯಂದಿರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಕಾಲ ಕಳೆದ ಅವರಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ಮಕ್ಕಾಗೆ ತೆರಳುವ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿ ಬಂತು. ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕೂತು ಬರೆಯುವ ಮತ್ತು ಕಲಿಸುವ ಮುನ್ನ ಹಲವು ಯಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಸೂಫಿಗಳು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅತ್ತಾರರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಭಿನ್ನರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಿಷಾಪೂರಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವುದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ರಯ್ಯ್, ಕೂಫಾ, ಡಮಸ್ಕಾಸ್, ಈಜಿಪ್ತ್, ಭಾರತ, ತುರ್ಕಿಸ್ತಾನ ಮುಂತಾದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರ ಏಕಾಂತ ವಾಸವನ್ನು ಅವರೇ ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿದ್ದಾರೆ: “ಹೃದಯ ದುಃಖದಿಂದ ನಾನು ಕರಗಿದೆ. ನನ್ನ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದವರು ನನ್ನನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ನಾನು ಒಂಟಿಯಾಗಿ ದುಃಖಿತನಾದೆ. ಧಾರಾಕಾರವಾಗಿ ಕಣ್ಣೀರು ಹರಿಯಿತು. ಹಲವು ಬಾರಿ ನನ್ನ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಜಿಬ್ರೀಲ್ (ಅ)ಬಂದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಾಹನು ನನ್ನ ಬಳಿ ಇರುವಾಗ ಕ್ಷುಲ್ಲಕನಾದ ಇನ್ನೊಬ್ಬನೊಂದಿಗೆ ನಾನು ಯಾಕೆ ರೊಟ್ಟಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಿ? ಈ ರೊಟ್ಟಿಯೇ ನನ್ನ ಪೋಷಕಾಹಾರ. ತೃಪ್ತಿಗೊಂಡ ಹೃದಯ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಜೀವನವನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತಿದೆ. ನೀಚನಾದ ಒಬ್ಬನೊಂದಿಗೆ ನಾನೇಕೆ ಗುಲಾಮನಾಗಿರಲಿ? ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನನ್ನ ಹೃದಯ ಅಧೀನಪಡಿಸಲು ಅವನನ್ನೇಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಿ? ನಾನು ಒಮ್ಮೆಯೂ ಒಬ್ಬ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯ ಆಹಾರ ಉಂಡವನಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಒಬ್ಬನಿಗೂ ನನ್ನ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಮಾರಿದವನಲ್ಲ. ಆತ್ಮದ ಬಲವೇ ನನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.”

ಅತ್ತಾರವರು ತನ್ನ ಪ್ರಯಾಣದ ಮಧ್ಯೆ ಆನೇಕ ಸೂಫಿ ಸಂತರನ್ನು ಕಂಡರು. 39 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೂಫಿಗಳ ಮಾತು, ಕಾವ್ಯ ಸಂಗ್ರಹ, ಅವರ ಜೀವನ, ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಸಮಯ ವ್ಯಯಿಸಿದರು. ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದ ಆ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಇತರ ಸೂಫಿಗಳಿಗಿಂತ, ಸೂಫೀ ಬರಹಗಾರರಿಗಿಂತ ಅವರ ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆಯು ಅತ್ಯದ್ಭುತವಾಗಿ ಮೂಡಿಬಂತು. ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಕಾಲವನ್ನು ಏಕಾಂತದಿಂದ ಕಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಯಾರಿಗಾಗಿಯೂ ಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆರೆದುಕೊಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಅರಸಿ ಬಂದವರನ್ನು ಬರಿಗೈಯ್ಯಲ್ಲಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ತಮ್ಮ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಾಹನ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಆಲೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಲಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಅತ್ತಾರರ ಅಂತಿಮಯಾತ್ರೆಯು ಕ್ರಿ. ಶ 1229 -30 ರಲ್ಲಿ ನಿಷಾಪೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಂಗೋಲಿಯನ್ನರ ಆಕ್ರಮಣದ ವೇಳೆಯಲ್ಲೆಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಒಬ್ಬ ಮಂಗೋಲಿಯನ್ನನು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಕೊಲ್ಲಲಣಿಯಾದಾಗ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಮಂಗೋಲಿಯನು ಅವರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ 1000 ಬೆಳ್ಳಿನಾಣ್ಯ ಕೊಡುವೆನೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದನು. ಆ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಬೇರೆ ಯಾರಾದರು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೂಗಬಹುದೆಂದು ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡದೆ ಅವನನ್ನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಅಟ್ಟಿದನು. ಹಾಗೆ ಅವನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಮರಳಿದನು. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕೊಲ್ಲಲು ಮುಂದಾದಾಗ ದಾರಿಹೋಕನೊಬ್ಬ ಘೋಷಣೆ ಕೂಗಿದ. ಆದರೆ ಈ ಬಾರಿಯ ಘೋಷಣೆ ಒಂದು ಚೀಲ ಒಣಹುಲ್ಲು ಮಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ‘ಅವರ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿರಿ ಇದುವೇ ನನ್ನ ನೈಜ ಬೆಲೆ’ ಎಂದು ಅತ್ತಾರರು ಅವರನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಂಡರು. ಕುಪಿತನಾದ ಮಂಗೋಲಿಯನ್ ಅವರನ್ನು ಕೊಂದೇ ಬಿಟ್ಟನು. ಶಾದ್ ಬಾಕ್ಕಿನ ಗೇಟಿನ ಹೊರಗೆ ಫರೀದುದ್ಧೀನ್ ಅತ್ತಾರರ ಸಮಾಧಿ ಇದೆ. ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಮಾಧಿ ಧ್ವಂಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಆಮಿರ್ ಶಾಹ್ ಅದನ್ನು ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಮನೋಹರವಾದ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದನು. ಅತ್ತಾರರ ಜೀವನದ ಸಿಂಹಪಾಲು ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿತ್ತು. 30ರಷ್ಟು ಮಹಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅವರು ರಚಿಸಿದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ‘ತದ್ಕಿರತುಲ್ ಔಲಿಯಾ’ ಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ ಗದ್ಯವಾಗಿ ಕಾಣಸಿಗುವುದು. ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಕವಿತೆಗಳನ್ನೂ ಅವರು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ತತ್ವಜ್ಞಾನದಲ್ಲೂ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಚಿಂತನೆಗಳಲ್ಲೂ ಖ್ಯಾತಿಪಡೆದರು. “ತದ್ಕಿರತುಲ್ ಔಲಿಯಾ’ ಗ್ರಂಥವು, ಸೂಫಿಗಳ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಅವರ ಅಧ್ಯಾಪನೆಗಳ ಕುರಿತು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅತ್ತಾರ್ (ರ) ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದ ಕವಿತೆ “ಮಂತಿಕುತ್ತುಯೂರ್” ಆಗಿದೆ.

ಮಂತಿಕುತ್ತುಯೂರ್ (ಪಕ್ಷಿಗಳ ಸಂಭಾಷಣೆ):
ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನೆಡೆಗಿನ ತೊಡಕುಗಳು ತುಂಬಿದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಯೊಬ್ಬನ ಕ್ಷಮಾಪೂರ್ಣ ಪ್ರಯಾಣದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ “ಪಕ್ಷಿ ಸಂಭಾಷಣೆ” ಎಂಬ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಡಿರುವುದು. ದೇವಸನ್ನಿಧಿಗೆ ತಲುಪುವಾಗ ದೊರಕುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಜಯವನ್ನೂ ಕವಿತೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸೃಷ್ಟಿ ಕರ್ತನ ಸಾನಿಧ್ಯವಿರುವ ಆ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ಆವರು ಅನಶ್ವರತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸೂಫಿಸಂ ಸಂಬಂಧಿತ ಹಲವು ಸ್ವತಂತ್ರ ಕತೆಗಳು ಈ ಯಾತ್ರಾ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.

ಪಕ್ಷಿಗಳ ಒಂದು ಗುಂಪು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿ ಹೊಸ ರಾಜನ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ವೇಳೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತ ‘ಪಕ್ಷಿ ಸಂಭಾಷಣೆ’ ಎಂಬ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹುದ್ ಹುದ್ (Hoopoe) ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಪಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರವಾದಿ ಸುಲೈಮಾನ್ ನಬಿಯವರು ಸಂದೇಶ ದೂತನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿದ ಪಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ ಹುದ್ ಹುದ್. ಅದರ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ವೈಭವದ ಸಂಕೇತವಾದ ಕಿರೀಟವಿತ್ತು. ನಮಗೊಂದು ನಾಯಕನಿದ್ದಾನೆಂದು ಹಾಗೂ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಅವನಿಗೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಹುದ್ ಹುದ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹೇಳಿತು. ‘ಸಿಮುರ್ಗ್’ ಎಂದು ಅದರ ಹೆಸರು. ಆ
ಎಲ್ಲಾ ಪಕ್ಷಿಗಳ ರಾಜನಾದ ಸಿಮುರ್ಗ್ ಅವರ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದರೂ ಅವರು ಅವನಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವನು ಎಲ್ಲಾ ವಿವರಣೆಗಳ ಜ್ಞಾನಿ, ಅವನಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಾವು ಅವನನ್ನು ಕಾಣಲು ಬಲುದೂರ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬೇಕು. ಅವನನ್ನು ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ನಮ್ನ ಜೀವನ ಅಷ್ಟಕ್ಕಷ್ಟೇ. ಆ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಅತೀದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಧೈರ್ಯ ಪರಿತ್ಯಾಗಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ. ಅಪಫಾತಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಣಿವೆಗಳನ್ನು ದಾಟಬೇಕಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ದೂರದ ‘ಕಾಫ್’ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸಿಮುರ್ಗನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಹೊರಡುವ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿದವು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ತೆರಳಿ ಆ ಪಕ್ಷಿಗೆ ವಂದಿಸಲು ತೀಮಾ೯ನಿಸಿದವು. ದೇವರ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಿಯೂ, ವಿವೇಕಿಯೂ ಆದ ಹುದ್ ಹುದ್ ನನ್ನು ಯಾತ್ರಾ ನಾಯಕನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿದರು. ಆದರೆ ಯಾತ್ರಾ ಮಧ್ಯೆ ಸಹಿಸಬೇಕಾದ ಆಯಾಸವನ್ನು, ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಹುದ್ ಹುದ್ ವಿವರಿಸಿದಾಗ ಮೆಲ್ಲ ಮೆಲ್ಲನೆ ಒಂದೊಂದೆ ಪಕ್ಷಿಗಳು ನೆಪ ಹೂಡಿ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯತೊಡಗಿದವು. ನೈಟಿಂಗೇಲ್ ಪಕ್ಷಿಯು, “ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಅತಿಯಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುವೆನೆಂದೂ ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ” ವೆಂದೂ ತಿಳಿಸಿತು. ನಶ್ವರವಾದ ಸೌಂದರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗೊಳ್ಳದೆ ಅನಂತವಾದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಇಷ್ಣಪಡಲು ಹುದ್ ಹುದ್ ಅವರನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿತು. ತಾನು ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದೇನೆಂದೂ ನನಗೆ ಹೊರಬರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಗಿಳಿ ಹೇಳಿತು. ಅಷ್ಟು ದೊಡ್ದ ಹುಡುಕಾಟದ ಅಗತ್ಯವೇನಿದೆ ಎಂದು ನವಿಲು ವಾದಿಸಿತು. ಜಲವಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ನನಗೆ ಸಂತೋಷವೆಂದು ಬಾತುಕೋಳಿ ಹೇಳಿದರೆ, ನನಗೆ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳಿರಬೇಕೆಂದು ಗಿಳಿಯು ಹೇಳಿತು. ಕೊಕ್ಕರೆಯು ತಾನು ಬಳುಕುತ್ತ ನಡೆಯಲು ಕಲಿತ ಕೆರೆಯು ಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿತು. ಗೂಬೆಗೆ ತಾನು ನೆಲೆಸಿರುವ ನಿರ್ಜನ ಮನೆಗಳು ಬೇಕಿತ್ತು. ರಾಜನ ಜೊತೆಗೆ ಬೇಟೆಯಾಡುವಾಗ ಸಿಗುವ ಪ್ರತಾಪವನ್ನು ಕೈಚೆಲ್ಲಲು ಫಾಲ್ಕನ್ ತಯಾರಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಅಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಅನುಸರಣೆ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಮನುಷ್ಯನ ದುರ್ಬಲತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮಯ ಕಳೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲವೆಂದು ಹಲವು ಕತೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹುದ್ ಹುದ್ ಅವರಿಗೆ ಮನದಟ್ಟುಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.
ಹುದ್ ಹುದಿನ ಮಾರ್ಮಿಕ ಮಾತಿಗೆ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ತಲೆದೂಗಿದರು. ತದನಂತರ ಸಿಮುರ್ಗ್ ನೊಂದಿಗಿನ ನಮ್ಮ ನೈಜ ಸಂಬಂಧವೇನೆಂದು ಅವರು ಕೇಳಿದರು. “ಒಮ್ಮೆ ಸಿಮುರ್ಗ್ ಗೆ ತನ್ನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮರೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಅವಕಾಶ ಬಂತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮುಖದಿಂದ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿದ ಪ್ರಕಾಶ ಕಿರಣಗಳು ನಂತರ ಪಕ್ಷಿಗಳಾಗಿ ಬದಲಾದವು” ಎಂದು ಹುದ್ ಹುದ್ ಹೇಳಿತು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಸೇರಿದವರು ಎಂದಿತು.

7 ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು ಹುಡುಕಾಟದ ಕಣಿವೆಯಾಗಿದೆ. ಆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಕಷ್ಟ ನಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕವಾದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಲೌಕಿಕವಾದ ಎಲ್ಲದರಿಂದಲೂ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಸಕಲ ಲೌಕಿಕತೆಯಿಂದಲೂ ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದುವಾಗ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಂತಿಕೆ ನಶಿಸಿ ಹೋಗುವಾಗ ದಿವ್ಯ ಪ್ರಕಾಶದಿಂದ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆ ಹೊಂದಬಹುದು. ಕೇವಲ ಒಂದಲ್ಲ ಸಾವಿರ ಪಟ್ಟು ಅನ್ವೇಷಣಾ ಗುಣಗಳು ತನ್ನಲ್ಲಿರಬೇಕೆಂದು ಅರಿಯುವನು. ಆದರೆ ಅನಶ್ವರತೆಯ ಒಡೆಯನು ಅವನಿಗೆ ಮರೆವಿನ ಪಾನೀಯ ನೀಡುವನು. ಹಾಗೆ ಅವನು ಬರುವ ಕಂಟಕವನ್ನು ನೆನೆಯದೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗುವನು. ಎರಡನೆಯದು ಪ್ರೀತಿಯ ಕಣಿವೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕನ ಆತ್ಮವು ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮೆಯನ್ನು ಕಾಣುವ ಅತಿಯಾದ ಮೋ‌ಹದಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ ಇಲ್ಲದೇ ಆಗುವನು. ಅದರಿಂದ ಒಂದುವೇಳೆ ಅವನು ಶೂನ್ಯತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅವನು ಒಳಿತು ಕೆಡುಕು ಎಂಬುದೇನೆಂದು ಬಲ್ಲವನಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಅವನ ವೈಚಾರಿಕ ಚಿಂತನೆ ನಷ್ಟ ಹೊಂದುವುದು. ಬೆಂಕಿಗೆ ಹೊಗೆ ಇದ್ದ ಹಾಗೆ ಸ್ನೇಹಕ್ಕೆ ವಿಚಾರ ಎಂಬುದು. ಅನಶ್ವರವಾದವನೊಂದಿಗಿನ ಪ್ರೀತಿ ಕಾರಣದಿಂದ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅವನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಸಾವಿರ ಪಟ್ಟು ಜೀವನಸುಖವನ್ನು ಕಿತ್ತೆಸೆಯುವ ಒತ್ತಡಕ್ಕೊಳಗಾಗುವನು.
ಮೂರನೇ ಕಣಿವೆ ಜ್ಞಾನದ ಕಣಿವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭವೋ ಅಂತ್ಯವೋ ಇಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ತತ್ವಜ್ಞಾನದ ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಕಾಶಭರಿತವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವನು. ಆ ಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಪ್ರಯಾಣಿಕನು ಆತ್ಮೀಯ ಜ್ಞಾನದ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆ ಪಡೆಯುವನು. ಅಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ರಹಸ್ಯಗಳು ಬೆಳಕು ಕಾಣುವುದು.
ನಿಗೂಢತೆಗಳ ಮರೆ ಸರಿಯುತ್ತದೆ. ಚಿಂತಾಮಗ್ನರಾದ ಅದೆಷ್ಟೋ ಜನರು ಎಲ್ಲಿಯೂ ನೆಲೆಯೂರದೆ ನಷ್ಟ ಹೊಂದುವುದೂ ಇಲ್ಲೇ ಆಗಿದೆ. ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾದವರಿಗೆ ಸ್ವಂತದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತೆಯಿಲ್ಲ. ಅವನು ಪ್ರಣಯವನ್ನಲ್ಲದೆ ಬೇರೇನೂ ಕಾಣನು. ಎತ್ತ ನೋಡಿದರೂ ಅವನು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಮುಖವನ್ನೇ ಕಾಣುವನು.
ನಾಲ್ಕನೆಯದು ಅಗಲಿಕೆಯ ಕಣಿವೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಯಾತ್ರಿಕನು ಸಕಲ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗುವನು. ದಿವ್ಯ ನಿಗೂಢತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲಿರುವ ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಅವನು ಉಪೇಕ್ಷಿಸುವನು. ಹಾಗೆ ಅವನು ದೈವಿಕ ಅನಂತತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯುವನು. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಆವರಿಸುವ ದೈವಿಕ ಪ್ರಕಾಶವಮ್ನ ತಿಳಿದು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವಾಗ ಇತರ ಸಂಗತಿಗಳು ಏನೂ ಅಲ್ಲ ಎಂಬ ಪರಿಜ್ಞಾನ ಪಡೆದು ಮನಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುವನು.

ಐದನೆಯದು ಏಕೀಕರಣದ ಕಣಿವೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದಾಗಿ ಏಕತೆ ಪೂರ್ಣಗೂಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನಂತರದ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೊ ವಿಶೇಷತೆಗೋ ಅಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಯಿಲ್ಲ. ಜೀವನ ಮರಣ ಎಂಬೀ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಕಾಲ, ಅನಶ್ವರತೆಗಳೆರಡೂ ಒಂದಾಗುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ನೈಜ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಕಲವನ್ನೂ ಆವರಿಸಿದ, ಪ್ರಾರಂಭವೋ ಕೊನೆಯೋ ಇಲ್ಲದ ಅವನು ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಅನಶ್ವರನೂ, ನೆಲೆಯಿರುವವನೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದಾಗಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವಾಗ ಮತ್ತೊಂದರ ಕುರಿತ ಮಾತೇ ಬರದು. ಅಲ್ಲಿ ನಾನು ನೀನು ಎಂಬ ಭಾವವೇ ಇಲ್ಲ.
ಆರನೇಯದು ಸಂಭ್ರಮದ ಕಣಿವೆ. ಪರಿಪೂರ್ಣ ಏಕಾಂತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಪ್ರಯಾಣಿಕನು ತನ್ನ ಕುರಿತ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇಲ್ಲದಾಗ ಸ್ವಂತಿಕೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಷ್ಟಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಯಾರಾದರು ಅವರೊಂದಿಗೆ ನೀವು ನೆಲಗೂಳ್ಳುವರೋ ? ನೀವು ಒಳಗೋ ಹೊರಗೋ ? ನೀವು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರೋ, ಪರೋಕ್ಷರೋ? ನೀವು ಜೀವಿಸುವವರೋ, ನಶಿಸುವವರೋ? ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ನನಗೆ ಏನೂ ತಿಳಿಯದು. ಯಾವುದರ ಕುರಿತೂ ತಿಳಿಯದು. ನನಗದು ಗೊತ್ತೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುವುದೂ ನನಗರಿಯದೆಂದು ಉತ್ತರಿಸುವರು. ಅವನು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದನು ಅವನು ಅರಿಯನು. ಒಂದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅವನ ಹೃದಯವು ಪ್ರೀತಿಪೂರ್ಣವೂ, ಪ್ರೀತಿ ಶೂನ್ಯವೂ ಆಗಿ ಬದಲಾಗುವುದು.
ಏಳನೇ ಕಣಿವೆ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ವಿವರಣೆಗಳಾಚೆಗಿನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯದಾಗಿದೆ. ಅದು ಮರೆವು, ಕುರುಡುತನ, ಮೂಕತೆ, ಶ್ರವಣ ಶೂನ್ಯತೆ, ಪ್ರಜ್ಞಾಹೀನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅನಂತತೆಯ ಮಹಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಈಜಾಡುವನು. ಸ್ವತಃ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗೊಂಡು ಲೀನವಾಗಿ
ಶಾಂತಚಿತ್ತನಾಗುವನು. ಪ್ರಶಾಂತತೆಯ ನೀರವತೆಯಲ್ಲಿ ಅವನು ಶೂನ್ಯತೆ, ವಿಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವನು. ಆ ಮಹಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವವನು ಸ್ವಯಂ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತೋರ್ಪಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನಿದ್ದಾನೆ ಅಂದರೆ ಅವನಿಲ್ಲ.
ಸಿಮುರ್ಗನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಹೊರಟ ಯಾತ್ರೆಯ ಕೊನೆಗೆ ಮೂವತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಾಕಿ ಉಳಿದವು. ಅತೀ ಯಾತನೆ ತುಂಬಿದ ಯಾತ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಹಿಲಸಾಧ್ಯವಾದ ಗಾಯದಿಂದಲೂ, ಆಯಾಸದಿಂದಲೂ, ಹೃದಯನೋವಿನಿಂದಲೂ ರಾಜನ ಆಸ್ಧಾನಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದರು. ಅರಮನೆಯ ಹತ್ತಿರ ಸಮೀಪಿಸಿದಾಗ, ನಾವು ಎಣ್ಣೆದೀಪದ ಸುತ್ತ ಹಾರುವ ಕ್ರಿಮಿ ಕೀಟಗಳೆಂದು ತಮ್ಮನ್ನು ಭಾವಿಸಿದರು. ಸಾಮಿಪ್ಯಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಪ್ರಣಯದಿಂದ ಅವರು ಸ್ವತಃ ಇಲ್ಲದಾಗುವರು. ಕೊನೆಗೆ ತಾವು ಹುಡುಕಿ ಹೊರಟ ಸಿಮುರ್ಗ್ ತಾವು ಎಂದೇ ಅವುಗಳಿಗೆ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ. “ಸಿ” ಎಂದರೆ ಮೂವತ್ತು ಹಾಗೂ “ಮುರ್ಗ್” ಎಂದರೆ ಪಕ್ಷಿಯೆಂದು ಅರ್ಥ. ಅವರು ಸ್ವಯಂ ಇಲ್ಲವಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಹುಡುಕಿ ಹೊರಟ ಸಿಮುರ್ಗ್ ಆಗಿ ಬಿಟ್ಟರು. ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವ ಸೂಫಿ ಬರಲಿರುವ ದುರ್ಬಲ, ಕಠಿಣ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಂತಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಿ ದೇವರಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ ಸಕಲದರ ಭಾಗವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡುವರು. ಕೊನೆಗೆ ಅವನು ಏನೂ ಅಲ್ಲದ ಎಲ್ಲವೂ ಆಗಿ ಬಿಡುವನು.

ಮೂಲ : ನವಾಲ್ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ
ಅನುವಾದ : ಅಕ್ಮಲುದ್ದೀನ್, ಮರ್ಕಝುಲ್ ಹಿದಾಯ ಕೊಟ್ಟಮುಡಿ, ಕೊಡಗು

ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರವಾದಿ ಇಬ್ರಾಹಿಂ (ಅ)ರು ಅಲ್ಲಾಹನ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ದ್ಸಬಹ್ ಮಾಡಿ ಅವುಗಳ ಮಾಂಸಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಬೆರೆಸಿ ಸಣ್ಣ ಭಾಗವೊಂದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬೆಟ್ಟವೊಂದರ ಮೇಲಿರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತುಸು ಹೊತ್ತಾದ ಬಳಿಕ, ಆ ಪೇರಿಸಿಟ್ಟ ಮಾಂಸದೆಡೆಗೆ ನೋಟವಿಟ್ಟು ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಕೂಡಲೇ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಮರುಹುಟ್ಟುಪಡೆದು ಇಬ್ರಾಹಿಮ್ (ಅ)ರ ಬಳಿಗೆ ಹಾರಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಘಟನೆಯ ಉಲ್ಲೇಖವು ಖು‌ರ್‌ಆನಿನ ಎರಡನೇ ಅಧ್ಯಾಯ ‘ಅಲ್ ಬಕರಃ’ ದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಪ್ರವಾದಿ ಸುಲೈಮಾನ್(ಅ)ರು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಮಾತನ್ನು ಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದೂ ‘ಹುದ್‌ಹುದ್'(Hoopoe) ಹಕ್ಕಿಯೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಸಂಭಾಷಣೆ ಮತ್ತು ಆ ಘಟನೆಯ ವಿವರಗಳನ್ನೂ ನೋಡಬಹುದು.

ಮನುಷ್ಯನು ಪರಿಸರದ ಕೂಸಾಗಿರುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಖು‌ರ್‌ಆನಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಗಿಡ-ಮರ, ಬೆಟ್ಟ-ಗುಡ್ಡ, ತೊರೆ-ಝರಿ, ಆಕಾಶ- ಭೂಮಿ, ಸೂರ್ಯ-ಚಂದ್ರ, ಕತ್ತಲು-ಬೆಳಕು ಹಾಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಬದುಕು ಸದಾ ತಳುಕುಹಾಕಿಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖ ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಸೂಫಿ ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳ ಬೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ, ಉಪಮೆಗಳಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪರಿಪಾಠವೂ ಇದೆ. ಭೌತಿಕ ಜೀವನದ ಸೀಮಿತ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಸವೆಸುವ ಪಕ್ಷಿಗಳಂತೆಯೇ ಐಹಿಕ ಬದುಕನ್ನು ಸೆರೆಮನೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ಸೂಫಿಗಳಿಗೂ ‘ವೈರಾಗ್ಯ’ ಎಂಬ ನಂಟಿರುವುದು ಇದಕ್ಕೊಂದು ಕಾರಣವಾಗಿರಲೂಬಹುದು. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಸೂಫಿಗಳು ಸಾವನ್ನು ಪಂಜರದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವುದುಂಟು. ಅವರು ಆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು “ಮದುವೆಯ ರಾತ್ರಿ” ಎಂದು ಸಂಭೋದಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಮರಣದ ಬಳಿಕವೇ ಆತ್ಮಗಳು ನಿಜವಾದ ಸಂತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುವುದೇ ಈ ಪ್ರಯೋಗದ ಹಿಂದಿನ ತಾತ್ಪರ್ಯ.

ಸೂಫಿಗಳಲ್ಲಿ “ಸಾವಿಗೆ ಮುನ್ನ ಸಾವು” ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು ಅಥವಾ ಇದರರ್ಥ ಅಸೂಯೆ, ಬೂಟಾಟಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರೇಮದಂತಹ ಐಹಿಕವಾದ ಗೊಡವೆಗಳಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಅಂದರೆ ಸಹಜಾನಂದದಿಂದ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮುಕ್ತಿಪಡೆಯುವುದು ಎಂಬರ್ಥ. ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮರಣಿಸಿದ ಆತ್ಮಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿಯೇ ದೈವೀಪ್ರೇಮದ ಸುಖವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಬಲ್ಲದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸೂಫಿ ಸಂತರು. ಮೌಲಾನಾ ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ರೂಮಿಯವರು ತನ್ನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗ್ರಂಥ “ಮಸ್ನವಿ”ಯಲ್ಲಿ “ಗಿಳಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿ” ಎಂಬ ತಲೆಬರಹದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ಆಶಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆ ಕಥೆಯು ಹೀಗಿದೆ;
ಪರ್ಷಿಯನ್ ದೇಶದ ವ್ಯಾಪಾರಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತ ದೇಶದ ಗಿಳಿಮರಿಯೊಂದನ್ನು ಸಾಕಿದ್ದ. ಆ ಗಿಳಿಯು ಸದಾ ತನ್ನ ಬಳಿಯೇ ಇರಬೇಕೆಂಬ ವ್ಯಾಮೋಹದಿಂದ ಅದನ್ನು ಚಂದದ ಪಂಜರವೊಂದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಹಾಕಿದ್ದ. ಒಂದು ದಿನ ಆತನಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿಮಿತ್ತ ಭಾರತ ದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರವಾಸ ಬೆಳೆಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ತನ್ನ ಮನೆಯವರೊಂದಿಗೆ ದೂರದ ಭಾರತದ ದೇಶದಿಂದ ಏನಾದರೂ ಉಡುಗೊರೆ ಬೇಕೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದ. ತಕ್ಷಣವೇ ತನ್ನ ಗಿಳಿಮರಿಯ ನೆನಪಾಗಿ “ನಿನಗೇನಾದರೂ ಬೇಕೇ? ನಾನು ನಿನ್ನ ತಾಯ್ನಾಡಿಗೆ ಹೊರಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ”ಎಂದ. ಪಂಜರದ ಬದುಕಿನಿಂದ ಅದಾಗಲೇ ಬೇಸತ್ತು ಹೋಗಿದ್ದ ಗಿಳಿಯು ತನ್ನ ಒಡೆಯನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮನವಿಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿತ್ತು. “ಒಡೆಯಾ, ನೀವು ನನ್ನ ತವರಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೀರಿ. ಅಲ್ಲಿ ನನ್ನವರು ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಸ್ವಚ್ಛಂದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುತ್ತಿರುವರು. ನೀವು ಖಂಡಿತಾ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಬೇಕು ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ ನನ್ನದೊಂದು ಸಲಾಮನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು. ನಿಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತನೊಬ್ಬ ಪಂಜರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಅದು ಹೇಗೆ ನಿಮಗೆ ಆರಾಮವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ನನಗಾಗಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಕೇಳಬೇಕು. ನನ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯೇನೆಂಬುವುದನ್ನು ಅವರಿಗೆ ತಲುಪಿಸಬೇಕು” ಎಂದಿತು ಗಿಳಿಮರಿ.
ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ತನ್ನ ವಹಿವಾಟುಗಳೆಲ್ಲ ಮುಗಿದ ಬಳಿಕ ಗಿಳಿಯ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ ಅರಣ್ಯವೊಂದನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ತನ್ನ ಗಿಳಿಮರಿಯ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಅಲ್ಲಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡನು. ವಿಷಯ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಮರದ ಮೇಲಿದ್ದ ಹಕ್ಕಿಯೊಂದು ತೊಪ್ಪನೆ ಕುಸಿದುಬಿತ್ತು. ಪಂಜರದಲ್ಲಿರುವ ಗಿಳಿಮರಿಯ ಸಂಬಂಧಿ ಹಕ್ಕಿ ಇದಾಗಿರಬಹುದೇ? ಆ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯು ಆಘಾತಗೊಂಡು ತನ್ನ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತೇ? ಹೀಗೆಂದು ಊಹಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ಸುಮ್ಮನಾದ. ಆ ಹಕ್ಕಿಯ ಸಾವು ಅವನನ್ನು ಕಾಡದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಲ್ಲಿ ಒಂದು ತೆರನಾದ ಶೂನ್ಯ ಭಾವನೆ ಆವರಿಸಿತು. ಆತ ಭಾರವಾದ ಎದೆಯೊಂದಿಗೆ ತನ್ನೂರಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ. ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ ನಂತರ ಪಂಜರದ ಗಿಳಿಯು “ನನ್ನ ತಾಯ್ನಾಡಿನ ಶುಭವಾರ್ತೆಯೇನು? ನನ್ನ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಏನೆಂದರು?” ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಒಡೆಯನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿತು.
ವ್ಯಾಪಾರಿ ತನ್ನ ಗಿಳಿಯಲ್ಲಿ ಮರದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬಿದ್ದು ಸತ್ತುಹೋದ ಹಕ್ಕಿಯ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಅಲ್ಪ ಹಿಂಜರಿಕೆಯಿಂದಲೇ ತಿಳಿಸಿದ. ಇದನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಲೇ ಆ ಗಿಳಿಮರಿಯೂ ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟನೆ ಕುಸಿದು ಬಿತ್ತು. ತನ್ನ ಸಂಬಂಧಿಯ ಅಕಾಲಿಕ ಮರಣವಾರ್ತೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಈ ಗಿಳಿಯೂ ಸತ್ತುಹೋಯಿತೇ? ಎಂದು ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ಖೇದಗೊಂಡ. ಗಿಳಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಬೊಗಸೆಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿಕೊಂಡವನು ಮೆತ್ತಗೆ ಪಂಜರದಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದು ಮೇಜಿನ ಮೇಲಿರಿಸಿದ. ಹೊರಗಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಗಿಳಿಮರಿಯು ಥಟ್ಟನೆ ತನ್ನ ಪುಟಾಣಿ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದುಕೊಂಡು ಕಿಟಕಿಯಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಹಾರಿ ಮರದ ರೆಂಬೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಿತು.

ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡ ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ಗಿಳಿಯನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತ ನಿಂತಿರುವಾಗ ಮರದ ಕೊಂಬೆಯೊಂದರ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತ ಗಿಳಿಯು “ಓ ನನ್ನ ಒಡೆಯನೇ, ನಾನು ಪಂಜರದಲ್ಲಿದ್ದೇನೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ದಾರಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಇದೆಯೇ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೂ ಅಡಕವಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ನನ್ನ ತವರಿನ ಹಕ್ಕಿಯು ಉಪಾಯವೊಂದನ್ನು ನಿನ್ನ ಮೂಲಕವೇ ಕಳುಹಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು! ಜೊತೆಗೆ, ನೀನು ವಯ್ಯಾರದ ಮಾತನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿಬಿಡು. ನಿನ್ನ ಶಬ್ಧವನ್ನು ಕರ್ಕಶಗೊಳಿಸಿಬಿಡು. ಮುದ್ದಾದ ಮಾತುಗಳೇ ನಿನ್ನ ಹಿತ ಶತ್ರುಗಳು. ಅವುಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಬಂಧನ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂಬುದೇ ಆ ನನ್ನ ಸಂಗಾತಿ ನಿನ್ನ ಮೂಲಕ ರವಾನಿಸಿದ ಉಪಾಯ.
ಇಷ್ಟು ದಿನ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಈ ನಿಗೂಢವಾದ ಉಪಾಯವನ್ನು ಹೊತ್ತು ತಂದ ಒಡೆಯನೇ ನಿನಗೆ ಅನಂತ ಧನ್ಯವಾದಗಳು”. ಆ ಬಳಿಕ ಗಿಳಿಯು ತನ್ನೊಡೆಯನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ; “ಒಡೆಯಾ, ನಶ್ವರ ಬದುಕಿನ ಕ್ಷಣಿಕ ಆನಂದವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿಬಿಡು. ಐಹಿಕ ಬದುಕಿನ ಸೆರೆಮನೆಯಿಂದ ಪಲಾಯನಗೈದು ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಳ್ಳು. ಇಲಾಹೀ ಪ್ರೇಮದಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಮನವು ತನ್ನ ಅಭೀಷ್ಠೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯ.”

ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಗಿಳಿ ತನ್ನ ಮಾಲಿಕನಿಗೆ ಕೆಲವೊಂದು ಹಿತೋಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ; “ನಿನ್ನ ದಾರಿಯು ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಸೇರುವ ಕಡೆಗಿರಬೇಕು. ನಾನೀಗ ನಿನ್ನಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಂಡತೆ ನೀನೂ ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಂಡು ಮುಂದಕ್ಕೆ ನೈಜ ಜಗತ್ತಿಗೆ ನಿನ್ನನ್ನು ನೀನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು. ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳದಂತೆ ನಿನ್ನ ಸುತ್ತ ನೀನೇ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವೆ. ಆ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದೆದು ಬದಿಗೆ ಸರಿಸಿಬಿಡಬೇಕು‌. ಬಿಡುಗಡೆಗಿರುವ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗ ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತೊರೆದು ಹೃದಯ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿ ಪ್ರೇಮದಾಹಿಯಾಗುವುದು. ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರೆ‌ ಮಾತ್ರ ಇಹದ ಕಬಂಧ ಬಾಹುಗಳಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಂಡು ಪಾರಾಗಬಹುದು.”
ಇಷ್ಟು ಹೇಳಿದ ಬಳಿಕ ಬಂಧಮುಕ್ತನಾದ ಆನಂದದಿಂದ ಗಿಳಿಮರಿಯು ನೀಲಾಕಾಶದತ್ತ ಹಾರುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು. ಆ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿದ್ದ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ಚಕಿತಗೊಂಡು ನಿಂತುಬಿಟ್ಟನು. ಆತ, ತನ್ನ ಸಾಕುಗಿಣಿಯಲ್ಲಿ “ನಿನ್ನ ಉಪದೇಶಗಳು ನನ್ನನ್ನು ದೇವರ ಬಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸಿದವು” ಎಂದು ಕೃತಜ್ಞತೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದನು. ನಂತರ ವ್ಯಾಪಾರಿ ತನ್ನಲ್ಲೇ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡನು; ‘ನನ್ನ ಗಿಳಿಯೂ ಎಷ್ಟೊಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಸಲಹೆಗಾರನಾಗಿತ್ತು, ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಉಪದೇಶಗಳನ್ನೇ ನೀಡಿತು. ನಾನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಆ ಗಿಳಿಯ ಮಾರ್ಗವನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಬೇಕು.’ ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಆ ತೀರ್ಮಾನದಲ್ಲಿ ದೃಡಸಂಕಲ್ಪವಿತ್ತು.

ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಬದುಕಿನ ಗುರಿಯು ಆ ಗಿಳಿಯ ಬೋಧನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮೌಲಾನಾ ರೂಮಿ ಆ ಗಿಳಿಯ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಮುಂದಿಟ್ಟರು. ಸೂಫಿಗಳು ಲೌಕಿಕ ಪ್ರೇಮ(ಇಶ್ಕೇ ಮಜಾಝಿ)ವನ್ನು ಮಾನವರ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಯಾಗುವ ಗಿಳಿಮರಿಗಳಿಗೆ ಸಮನಾದುದೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ರೂಮಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ; ‘ಓ ನರಮನುಷ್ಯರೇ, ಸರಪಳಿಗಳನ್ನು ಮುರಿಯಿರಿ. ಮುಕ್ತರಾಗಿರಿ. ನಿಮಗೆ ಎಷ್ಟು ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯ?’

ಮನುಷ್ಯನು ಈ ಪ್ರಪಂಚದ ಸುಖಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡ ಹಕ್ಕಿಯಂತೆ. ಅದರ ಎರಡು ಕಾಲುಗಳು ಘನವಾದ ತೈಲ ಅಥವಾ ಟಾರಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿವೆ. ಅದು ತನ್ನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಬಡಿದರೂ ಅದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಮಿಸುಕಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಟಾರು ಇನ್ನೂ ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಕರಗಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಪಕ್ಷಿ ಹಾರಬಲ್ಲದು, ಬದುಕಬಲ್ಲದು. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ‘ಇಲಾಹೀ ಪ್ರೇಮ’ ಮಾತ್ರ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಲೌಕಿಕ ಚಿಂತನೆಯಿಂದ ಬಿಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ವಿಮುಕ್ತನಾಗಿಸಬಹುದೆಂದು ಮೌಲಾನಾರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಆಶಯವನ್ನು
ಖ್ಯಾತ ಪರ್ಷಿಯನ್ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಇಬ್ನ್ ಸೀನ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ರೂಪಕಗಳಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಾಣಿ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಸಂಕೇತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಭೋದನೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಸರಳವಾಗಿ ತಲುಪಿಸುವುದು ಸೂಫಿಗಳ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.

ಮತ್ತೋರ್ವ ಸೂಫಿ ಲೇಖಕ ಫರೀದುದ್ದೀನ್ ಅತ್ತಾರರು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಸಂಭಾಷಣೆ ಹಾಗೂ ಸಾಹಸವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ತನ್ನ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಫಾರಸಿ ಕೃತಿ ‘ಮಂತ್ವಿಖು ತ್ವೈಯ್‌ರ್'( منطق الطير )ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಥೆಯ ಮೂಲಕ ಸೂಫಿಸಂನ ಆರಂಭ, ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆ ನೀತಿಕಥೆ ಹೀಗಿದೆ;
ಒಮ್ಮೆ ಹಕ್ಕಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ಒಂದೆಡೆ ಸಭೆ ಸೇರಿದವು. ಪ್ರತಿ ಊರಿಗೂ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ರಾಜನಿದ್ದಾನೆ, ನಮ್ಮ ಪಕ್ಷಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೂ ಸಮರ್ಥ ನಾಯಕನೊಬ್ಬನ ಆವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆಯೆಂಬ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟವು. ಎಲ್ಲಾ ಪಕ್ಷಿಗಳೂ ತಾವೇ ನಾಯಕರಾಗಲು ಯೋಗ್ಯರೆಂದು ಮನಸ್ಸಲ್ಲೇ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಹುದ್‌ಹುದ್ ಪಕ್ಷಿಯೂ ಈಗಾಗಲೇ ನಮಗೊಬ್ಬ ಸೀಮುರ್ಘ್ (سيمورغ) ಎಂಬ ರಾಜನಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿತು. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಪಕ್ಷಿ ಸಂಕುಲವು ಆ ರಾಜನನ್ನು ಹುಡುಕುವುದಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಹೊರಡಲು ಅಣಿಯಾದವು. ಎಲ್ಲಾ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಹೊರಟವಾದರೂ ರಾಜನನ್ನು ತಲುಪುವ ದಾರಿಯು ತುಂಬಾ ಪ್ರಯಾಸಕರವಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಯಾಣವು ಕಷ್ಟಕರವೆನಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಕೆಲವು ಹಕ್ಕಿಗಳು ಉಪಾಯದಿಂದ ನುಣುಚಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದುವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲು, ಅರಮನೆಯ ಸುಖದ ಸುಪ್ಪತ್ತಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಗಿಳಿಮರಿಯು ಮೊಂಡು ನೆಪವೊಂದನ್ನು ಹೇಳಿ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಮರಳಿತು. ಬಳಿಕ ಒಂದೊಂದೇ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಹಿಂದಿರುಗತೊಡಗಿದವು. ತನ್ನ ಗರಿಗಳ ಸೌಂದರ್ಯ ಕ್ಷೀಣಿಸಬಹುದೆಂದು ಅಹಂ ನುಡಿದು ನವಿಲು, ಹೂವಿನ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಮೋಹ ಉಕ್ಕಿಕೊಂಡ ಬುಲ್‌ಬುಲ್ ಹಕ್ಕಿಯೂ ಯಾತ್ರೆ ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಿದವು. ಆದರೆ
ಹುದ್‌ಹುದ್ ಹಕ್ಕಿ ತನ್ನ ಸಹಯಾತ್ರಿಕರಿಗೆ ಸಮಾಧಾನ ಹೇಳುತ್ತಿತ್ತು. ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಗಾದೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ, ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಉಳಿದ ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುರುಪನ್ನು ತುಂಬಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಪಾಠಗಳೆಲ್ಲ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಐಷಾರಾಮಿ ಜೀವನ ನಡೆಸುವ, ಸ್ನೇಹವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ, ದೇಹದ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಒತ್ತನ್ನು ನೀಡುವ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ಪ್ರೇಮದ ದಾಸರಾಗಿ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನಿಂದ ದೂರವಾಗುವವರ ಕುರಿತಾಗಿತ್ತು. ಹುದ್‌ಹುದ್ ಹಕ್ಕಿಯ ಆ ಸಾರವತ್ತಾದ ಉಪದೇಶಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿದ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಹುದ್‌ಹುದ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೋರಿಕೊಂಡವು. ಮೊದಲು ಒಲ್ಲೆನೆಂದು ಅಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಹುದ್‌ಹುದ್‌‌, ಗೆಳೆಯರ
ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿತು.
ನಾಯಕನಾದ ಬಳಿಕ ಹುದ್‌ಹುದ್ ತನ್ನ ಸಂಗಡಿಗರಿಗೆ
ಅನ್ವೇಷಣೆ(طلب), ಪ್ರೇಮ (عشق), ರಹಸ್ಯ ಜ್ಞಾನ (معرفة), ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ (استغناء), ಏಕದೇವೋಪಾಸನೆ (توحيد), ಭೀತಿ(حيرة) ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷ(فقر والفناء) ಎಂಬ ಏಳು ಹಂತಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗಿತು. ಒಂದೊಂದು ಹಂತಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಲೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ಕೆಲವೊಂದು ಹಕ್ಕಿಗಳು ದೊಪ್ಪನೆ ಬಿದ್ದುಕೊಂಡವು, ಕೆಲವೊಂದು ಸತ್ತುಹೋದವು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮೂರ್ಛೆಹೋದವು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕೇವಲ ಮೂವತ್ತು ಹಕ್ಕಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡವು.
ಹಾಗೆ ಉಳಿದಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳು ರಾಜನ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಲೋಸುಗ ಅರಮನೆಯ ಅಂಗಳದೆಡೆಗೆ ಧಾವಿಸಿತು. ಆದರೆ ಅರಮನೆಯ ಕಾವಲುಗಾರ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಒಳ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ತಡೆದನು. ನಿರಾಶೆಗೊಂಡ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಾಯಕ ಹುದ್‌ಹುದ್ ಸಮೀಪದ ಹೂಗಳ ಚಪ್ಪರದಂತಿರುವ ವಿಶಾಲವಾದ ಉದ್ಯಾನವೊಂದಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿಬಿಟ್ಟವು. ಅಲ್ಲಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕಿತ್ತುಕೊಂಡು ಚೆಲ್ಲಾಡತೊಡಗಿದವು. ಅರೆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೇ ಉದ್ಯಾನವಿಡೀ ಶೂನ್ಯವಾಯಿತು. ತಕ್ಷಣವೇ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಕೀಳುತ್ತಿದ್ದ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ರಾಜ ಸೀಮೂರ್ಘ್ (سيمورغ)ರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದಂತಹ ದಿವ್ಯಾನುಭವವಾಯಿತು.

ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸೀಮೂರ್ಘ್ ಎಂದರೆ ಮೂವತ್ತು ಹಕ್ಕಿಗಳೆಂದು, ಫೀನಿಕ್ಸ್ ಹಕ್ಕಿಯೆಂದೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಹಾದುಹೋಗುವ ಏಳು ಹಂತಗಳನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯೆಡೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಅನ್ವೇಷಕರಿಗೂ ಅಗತ್ಯವೆನ್ನುವುದೇ ಮೇಲಿನ ಕಥೆಯ ಒಳಾರ್ಥ. ಆ ಏಳು ಹಂತಗಳನ್ನು ದಾಟುವುದು ಸುಲಭಸಾಧ್ಯವಲ್ಲವೆನ್ನುವ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಕಥೆಯು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ನಾವೆಷ್ಟು ಬಲಿಷ್ಠರಾಗಿರಬೇಕೆಂಬುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಸಂಕೇತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಫರೀದುದ್ದೀನ್ ಅತ್ತಾರ್ ರಚಿಸಿದ ‘ಮಂತ್ವಿಖು ತ್ವೈಯ್ರ್’ ಎಂಬ ಕೃತಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ ಹತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು( ده مورغ )ಎಂಬ ಕವನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ದರ್ವೇಶ್ ಶಂಸುದ್ದೀನ್ ದಿವಾನ್ ಅವರು ‘ಸುಲ್ತಾನ್ ಉಸ್ಮಾನ್ ಯಾವಿಸ್ ಸಲೀಮ್’ ಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿರುವುದಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿರುವುದು ಹತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖ ಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಆ ಹತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತು ರೀತಿಯ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಕವಿಯು ತುಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಗೂಬೆಯಾಗಿ ಸೂಫಿ, ಕಾಗೆಯಾಗಿ ಕವಿ, ಗಿಳಿಯಾಗಿ ವಿದ್ವಾಂಸ, ದಾರ್ಶನಿಕನಾಗಿ ಹದ್ದು, ಉದಾತ್ತನಾಗಿ ಬುಲ್‌ಬುಲ್, ಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಹುದ್‌ಹುದ್‌, ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿ ನವಿಲು, ರೈತನಾಗಿ ಗಿಡುಗ, ಆಸ್ತಿಕನಾಗಿ ಕೊಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿಷಿಯಾಗಿ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆ ಕವಿತೆಗಳುದ್ದಕ್ಕೂ ಈ ಹತ್ತು ಹಕ್ಕಿಗಳು ಮೊದಲು ತಮ್ಮನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮತ್ತು ಆ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಮೊದಲು ಮಾತನಾಡಿದ ಹಕ್ಕಿಗಳ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಬೊಟ್ಟುಮಾಡುವುದಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ತಾನು ಹೇಳಿದ್ದೇ ಸರಿ ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ ನಂಬಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾತೊರೆಯುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಮನುಷ್ಯನ ಅಹಮಿಕೆಗೆ ಹಿಡಿದ ಕೈಗನ್ನಡಿಯಂತೆ ಎಂಬುವುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಮೌಲಾನಾ ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ರೂಮಿ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಇಂಪಾದ ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ವಿಶಾಲ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾದ ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ “ಎಲ್ಲಿದೆ ಎಲ್ಲಿದೆ” ಎಂಬ ಅರ್ಥಬರುವ ಚಂದ್ರಮುಕುಟ ಹಕ್ಕಿಯ “ಕುಕು.. ಕುಕು..” ಶಬ್ದವನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಅದು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತ ಎಲ್ಲಿಹನೆಂಬ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿದೆಯೆಂದೂ
ಕೊಕ್ಕರೆಯ ‘ಲಕ ಲಕ'(لك لك )ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ನಿನಗೆ ನಿನಗೆ’ ಎಂಬರ್ಥವಿರುವುದರಿಂದ ಅದು ‘ಓ ಅಲ್ಲಾಹ್ ಇಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ವವೂ ನಿನ್ನದಾಗಿದೆ. ನನ್ನದೆಲ್ಲವೂ ನಿನಗಾಗಿದೆ’ ಎಂಬ ಝಿಕ್ರ್ (ಸ್ಮರಣೆ)ಆಗಿದೆಯೆಂದೂ ಮೌಲಾನರು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕವಿ ಸಿನಾನ್ ಓಮಿಯವರ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಕ್ಕರೆ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಶೈಖ್ ಆಗಿಯೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿಯೂ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೊಕ್ಕರೆ ಹಕ್ಕಿಯು ತನ್ನ ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ಮೊನಚಾದ, ಕೊಕ್ಕಿನಿಂದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಕುಕ್ಕಿ ಕುಕ್ಕಿ ಒಂದು ಅದ್ಭುತವಾದ ವಿನ್ಯಾಸದ ಗೂಡನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ನಾವು ದೂರದಿಂದಲೇ ಅದರ ಬಾಹ್ಯ ಸೌಂದರ್ಯ ಕಂಡು ಆಸ್ವಾದಿಸಿ ಸುಮ್ಮನಿರುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಶ್ರಮವನ್ನು ಕಾಣುವಲ್ಲಿ ನಾವು ನೂರಕ್ಕೆ ನೂರು ಸೋತುಹೋಗುತ್ತೇವೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಸೂಫಿಯ ಕಥೆಯೂ ಇದಕ್ಕೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನು ಧರಿಸುವ ಉಡುಪು, ಆತನ ಮಾತುಗಳು, ಮುಂಡಾಸು ಹಾಗೂ ಬದುಕುವ ರೀತಿಯನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕುಹಕವಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಿಜದಲ್ಲಿ ಒಳಾರ್ಥವಿರುವ ಆ ಹಿರಿಜೀವದ ಮಾತು, ನಡವಳಿಕೆಯ ಹೊಳಹುಗಳನ್ನು ಕಾಣಲಾಗದೆ ಹೋಗುತ್ತೇವೆ. ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಕಾಣಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಶುದ್ಧ ಸುಳ್ಳು ಮತ್ತು ಒಳನೋಟವಿರಲು ಒಂದೊಳ್ಳೆ ಹೃದಯ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆಂದು ಮುಂದುವರಿದ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕವಿ ಸಿನಾನ್ ಓಮಿಯವರು ತರ್ಕಿಸುತ್ತಾರೆ.

ತ್ವರೀಖತ್ ಶೈಖರಾಗಿರುವ ‘ಉಮರ್ ಫುವಾದ್ ಕಸ್ತಮೋನೊಲು’ ಒಮ್ಮೆ ರಾಜರಾಗಿರುವ ಪ್ರವಾದಿ ಸುಲೈಮಾನ್ (ಅ)ರಿಗೆ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪತ್ರವನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಗುಲಾಬಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಬುಲ್‌ಬುಲ್ ಹಕ್ಕಿಗಿರುವ ಮೋಹದ ಕುರಿತಾಗಿ ಅಸೂಯೆ ಪಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಕಾಗೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹಚರರು ರೂಪಿಸಿದ ಒಂದು ಸುಳ್ಳಿನ ಕಂತೆಯ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿತ್ತು ಆ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿರುವುದು. ಆರೋಪದ ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಬುಲ್ಬುಲ್ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಸುಲೈಮಾನರ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ‌ನ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಕರೆತರಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶನಾದ ಗಿಡುಗ ಹೇಳಿತು, “ನಾನು ಇದೇ ಮೊದಲು ಈ ರೀತಿಯ ಮೊಕದ್ದಮೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಇದರ ತೀರ್ಪಿಗಾಗಿ ಗೂಬೆಯನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತೇನೆ. ಗೂಬೆ ಮಾತ್ರ ಇದನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಬಲ್ಲದು. ಅಲ್ಲಾಹನ ಆರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಮಗ್ನನಾಗಿದ್ದ ಗೂಬೆಯನ್ನು ಕರೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ವಾದಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ ಗೂಬೆ ಬುಲ್ಬುಲ್ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು. ಬಳಿಕ ಅಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿರುವವರಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿತು; ‘ಕೇವಲ‌ ಬಾಹ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಸೂಯೆ ಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಮೌಲ್ಯ ಅರ್ಥವಾಗಲಾರದು. ಅಂಥವರ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಜಗತ್ತು ಕಿವಿಕೊಡುವ ಗೋಜಿಗೂ ಹೋಗಬಾರದು.’ ಇದಾದ ಬಳಿಕ ಆರೋಪದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಬುಲ್‌ಬುಲ್ ನಿರಾಳಗೊಂಡು ಪ್ರವಾದಿ ಸುಲೈಮಾನರಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ ಹಾರಿ ಹೋಯಿತು.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸೂಫಿ ಚಿಂತನೆ, ಇಲಾಹಿ ಪ್ರೇಮ, ಇಹದ ನಶ್ವರತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲು ಸೂಫಿ ಸಂತರುಗಳು ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳನ್ನು ತರುವುದುಂಟು. ಆ ಕಥೆಗಳ ಸುಲಭ ಗ್ರಹಿಕೆಗಾಗಿ ಜೊತೆಗೆ ಕೇಳುಗರ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಇಳಿದುಬಿಡಬೇಕು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಹಕ್ಕಿಗಳ ರೂಪಕಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಉಪಮೆಗಳಾಗಿ, ರೂಪಕಗಳಾಗಿ ಹೇಳಿದ ನೀತಿ ಕತೆಗಳು ಜನಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಚ್ಚಳಿಯದೆ ಉಳಿದುಬಿಡುತ್ತವೆ. ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಥೆ ಕಾವ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಸೂಫಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಅಜರಾಮರಗೊಳಿಸಿ ಹೊರಟುಹೋದರು. ಮನೆಯಂಗಳದಲ್ಲಿ ಮುಂಜಾನೆಗೆ ಚಿಲಿಪಿಲಿಗುಟ್ಟುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಕಲರವ ಕೇಳಿದರೆ ಅವರ ಕಥೆಗಳು, ಆ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸೂಫಿ ಮಹಾತ್ಮರು ದಾಟಿಸಿದ ಪಾಠಗಳು ನೆನಪಾಗುವುದರಲ್ಲಿ ಈ ರೂಪಕಗಳ ಪಾತ್ರ ಅನನ್ಯವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಆ ರೂಪಕಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕೂಡ ಅಷ್ಟೇ ಅಪಾರವಾದದ್ದು.

ಮೂಲ :ನಜ್‌ದತ್ ತೌಸೂನ್

ಅನು: ಝುಬೈರ್ ಹಿಮಮಿ ಪರಪ್ಪು