ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣವನ್ನು ಸುಲ್ತಾನರು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರಿಂದ ಹಿಡಿದು ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯರವರೆಗೂ ಮುಸ್ಲಿಂ ಪುರುಷರು ತಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಅಥವಾ ಶ್ರೇಣಿ, ಸಂಬಂಧ, ಸ್ಥಾನಮಾನ ಮತ್ತು ಘನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂದು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ತಲೆ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತಗೊಂಡಿದೆ.
ಪ್ರವಾದಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ (ಸ) ರವರು ಪೇಟವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದು, ಆ ವೇಳೆ ಅದರ ಒಂದು ತುದಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಭುಜಗಳ ಮೇಲೆ ಇಳಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹಲವಾರು ಹದೀಸ್ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಬ್ನ್ ಉಮರ್ ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಹಿಜರಿ ಶಕೆ ಎಂಟರಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಾವನ್ನು ಪುನರ್ ಸ್ವಾಧೀನಿಸಿ ಪ್ರವಾದಿಯವರು ನಗರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ವೇಳೆ ಕಪ್ಪು ಪೇಟವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾದಿ ಸಹಚರರು ಹಳದಿ ಪೇಟವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ದಾಖಲೆಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರವಾದಿ ﷺ ರ ಮರಣದ ನಂತರ, ಪೇಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪುರುಷರ ಪೈಕಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ವರ್ಗ ಧರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇಮಾಮ್ ಮಾಲಿಕ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಜನೆಗೆ ತೆರಳುವಾಗ ತಮ್ಮ ತಾಯಿ ತಲೆಯ ಸುತ್ತ ಪೇಟವನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, “ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಪೇಟವನ್ನು ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಕಾಲದವರೆಗೂ ಅದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಜನರು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು” ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ಜನರು ವಿದ್ವಾಂಸ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಗಳ ಟರ್ಬನ್‌ಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದವರನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಥೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಾನ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿ ನೋಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ಅಥವಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಗುರುಗಳಿಂದ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಲೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಪೇಟವನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಟೋಪಿ ಮತ್ತು ಅದರ ತಳದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವ ಕಿರಿದಾದ ಪೇಟವು ಅಲ್-ಅಝ್ಹರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದವೀಧರರನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಯೆಮೆನಿನ ದಾರುಲ್-ಮುಸ್ತಫಾ, ದಾರುಲ್ ಉಲೂಮ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಅವರು ಧರಿಸುವ ಪೇಟದ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಟರ್ಕಿ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಕನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಗಲವಾದ ಬಿಳಿ ಪೇಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕೆಂಪು ಟೋಪಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇಮಾಮರುಗಳು ಮತ್ತು ಖತೀಬರುಗಳು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ರಾಜಕೀಯ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಪೇಟಗಳು ಮತ್ತು ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಗಳು ಸುಲಭ ಮಾರ್ಗಗಳಾಗಿತ್ತು. ಅಬ್ಬಾಸಿಯ್ಯಾ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (750 – 1258) ಕಪ್ಪು ಪೇಟಗಳು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಖಲೀಫಾ ಮತ್ತು ಅವರ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಖತೀಬರುಗಳು ಧರಿಸುವ ಪಧ್ಧತಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಸ್ಪೈನ್ ಬರ್ಬರ್ ಅಥವಾ ಅಮಾಝಿಗ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವೇಳೆ ಮುರಾಬಿತುನ್ ರಾಜ ಪುರುಷರು ‘ಲಿಥಮ್’ (ಮುಸುಕು) ಧರಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು. ನಂತರ ಮುವಾಹಿದುನ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಲಿಥಮ್ ಧರಿಸುವುದು ನಿಷೇಧಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟಿತು. ದಕ್ಷಿಣ ಮೊರೊಕ್ಕೋದಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಬರ್ ಶೈಲಿಯ ಪೇಟ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.
ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಕೇತ :
ಮಮ್ಲೂಕ್ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಣಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣದ ಗಾತ್ರ, ಸುತ್ತುವ ಶೈಲಿ, ಬಣ್ಣ ಮಾರ್ಪಾಡುಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಜನರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಕೇತವಾಗಿಯೂ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಮುಸ್ಲಿಮರು ಬಿಳಿ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣವನ್ನು ಧರಿಸಿದರೆ, ಯಹೂದಿಗಳು ಹಸಿರು, ಝೋರೊಸ್ಟ್ರಿಯನ್ನರು ಕಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
12 ಮತ್ತು 13 ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಸಂನ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹರಡಿದಾಗ, ವಿವಿಧ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತ್ವರೀಖಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು. ಮೆವ್ಲಾವಿಯ್ಯಾ, ನಕ್ಷಬಂದಿಯ್ಯಾ, ಹಕ್ಕಾನಿಯ್ಯಾ ಸಂತರು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೀತಿಯ ಪೇಟಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜನರ ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಹಸಿರು ಪೇಟಗಳು ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಅಶ್ರಫರು ಅಥವಾ ಅಹ್ಲ್ ಬೈತಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು. ವಿವಿಧ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವಲ್ಲಿ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದೆ. ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ತುರ್ಕಿ ಅಲೆಮಾರಿಗಳು, ಉಯ್ಘರ್ ಡೊಪ್ಪಾ ಮತ್ತು ಕಿರ್ಗಿಜ್‌ನ ಅಕ್-ಕಲ್ಪಕ್‌ ಮತ್ತು ಸಲ್ಜೂಕಿ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕ ತುಪ್ಪಳ-ರೇಖೆಯ ‘ಶಾರ್ಬುಷ್‌’ ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಮಧ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದರು. ಅಂತೆಯೇ, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಾದ್ಯಂತ ಉಣ್ಣೆಯ ಟೋಪಿ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಒಮಾನಿನಲ್ಲಿ ವರ್ಣರಂಜಿತ ‘ಕುಮಾ’ವನ್ನು ಪುರುಷರು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ,
19 ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಸೋಲುಗಳ ಬಳಿಕ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಧುನೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಭಾಗವಾಗಿ 1826 ರಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಮಹಮೂದ್ ೨ ಕೆಂಪು ಫೆಜ್ ಅಥವಾ ‘ಟಾರ್ಬುಷ್’ನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇದು ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಸಮಾಜವನ್ನು ಏಕರೂಪಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ವಸ್ತ್ರಧಾರಣೆಯ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿತು. 1860 ಮತ್ತು 70 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಬಾಲ್ಕನ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾದವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಮೊರೊಕ್ಕೋದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಭಾರತದವರೆಗೆ ‘ಫೆಜ್’ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ಅಂಗೀಕೃತ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣವಾಯಿತು. 19 ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವು ಯುರೋಪಿಯನ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಫೆಜ್ ಟೋಪಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸೈನಿಕರು ಧರಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು.
ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಓರಿಯಂಟಲಿಸಮ್ಮಿನ ಪ್ರಭಾವದೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹೇರಿಕೆ ನಡೆಯಿತು. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ ಪರಂಪರೆಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶೈಲಿಯು ದಾಳಿ ನಡೆಸಿತು. ಒಂದನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟೋಮನ್‌ಗಳ ಸೋಲು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಟರ್ಕಿಶ್ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ 1925 ರಲ್ಲಿ ಶಿರವಸ್ತ್ರ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಫೆಜ್ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶೈಲಿಯ ಪೇಟಗಳ ಬದಲಿಗೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇಂದು ಪ್ಯಾಲಿಸ್ತೀನಿಯನ್ ‘ಕೆಫಿಯೆಹ್’ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಗಳು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಶೈಲಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದೆ.
ಇಂಗ್ಲಿಷ್ : ಅಬೂ ಅಯ್ಯೂಬ್
ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ: ತಂಶೀರ್ ಮುಈನಿ ಉಳ್ಳಾಲ
