ಮಿನಾರಗಳು ಮಸೀದಿಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುವ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಯಾಗಿದೆ. ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಮಸೀದಿಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೇಂದ್ರ, ಆರಾಧನಾ ಸ್ಥಳ, ಬೋಧನೆಯ ಕೇಂದ್ರ, ನ್ಯಾಯಾಲಯ, ಹಣಕಾಸು ವಹಿವಾಟಿನ ಸ್ಥಳ, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಿವೆ. ಮಿನಾರಗಳ ಆಕೃತಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅದರ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿರುವ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅಮೂರ್ತ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥೈಸುವಲ್ಲಿ ಎಡವಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವತಾವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮನ್ನು ತಿಳಿದವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಕೆಲವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಹಂಚುವೆನು. ಸೆಮಿಯೋಟಿಕ್ಸ್ (ಸಂಕೇತ ಶಾಸ್ತ್ರ) ನ ಅಧ್ಯಯನವು ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಸಂಕೇತಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಅಸ್ಥಿರ. ವೀಕ್ಷಕರ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ವರ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ಬದಲಾವಣೆ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು.
ಏನೇ ಆದರೂ, ನಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನ ಸಂಕೇತಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಸಂಕೇತಗಳು ನಮ್ಮ ಚಿಂತನೆ, ಜೀವನ ವಿಧಾನಗಳು ಸೇರಿರುವ ಒಂದು ಅಮೂರ್ತ ರಚನೆಯಾಗಿರಯವುದರಿಂದ ಅವುಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಬಾನೆತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿರುವ ಗೋಪುರಗಳು ಮತ್ತು ಅರಮನೆಗಳು ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಅಧಿಪತ್ಯದ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿದ್ದನ್ನು ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಮಾನವಕುಲದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಸುಪ್ತಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (collective unconscious), ಸಮಯದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಔನ್ನತ್ಯ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಮಾಪಕಗಳಾಗಿ ದಿವ್ಯತ್ವ, ಮೇಧಾವಿತ್ವ, ಅಧಿಕಾರ ಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಟ್ಟಣಗಳು, ಬಂದರುಗಳು, ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಅವುಗಳ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಅಭಿಮಾನದಿಂದಲೇ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ಮೂಲಕ ಇತಿಹಾಸದ ಅಧ್ಯಯನ ನಮಗೆ ಸಾಧ್ಯ. ಬಾಬೆಲ್ (Babel) ಭಾಷೆಗಳ ಗೊಂದಲಗಳ ಸಂಕೇತವಾದರೆ, ಮೆಸೊಪಟ್ಯಾಮಿಯಾದ ಝಿಗಾರೆಟ್ ಗೋಪುರ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರತೀಕ. ಇಟಾಲಿಯನ್ ನಗರಗಳು ನಗರಗಳ ನಡುವಿನ ವೈರತ್ವದ ಪ್ರತೀಕಗಳು, ಐಫೆಲ್ ಟವರ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಗಗನಚುಂಬಿ ಕಟ್ಟಡಗಳು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಇವು ಮನುಕುಲದ ಅತೀವ ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿನ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಮಿನಾರಗಳು ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ, ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಸೂಚಿಸುವ ಆಕಾರಗಳಾಗಿವೆ.
ಮಿನಾರಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಎದುರಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದರೆ, ಪ್ರವಾದಿಯವರು ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಮದೀನಾದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸಿಗಳನ್ನು ನಮಾಝ್ ಗೆ ಎತ್ತರದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ (ಮೂಲತಃ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು), ಹೇಗೆ ಮತ್ತು ಯಾವಾಗ ಅವುಗಳಿಗೆ ಗೋಪುರದ ರೂಪ ಬಂತು? ಎಂಬುದಾಗಿದೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಹುಟ್ಟು, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ವಿಕಾಸ ಒಂದು ಉಮ್ಮತ್ (ಸಮುದಾಯ) ನೊಂದಿಗೆ ಆಗಿದೆ. ಅಗತ್ಯ ಬಂದಾಗ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಒಂದು ವರ್ತನೆ ಇಸ್ಲಾಮಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಲ್ಲೊಂದಾಗಿದೆ. ‘ನೀವು ಎಲ್ಲೇ ಇರಿ, ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಸಮಯವಾದರೆ ನಿಮಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು ಸೂಕ್ತ ಸ್ಥಳ ಮಸೀದಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಮಸೀದಿಗೆ ಅದರ ರೂಪ ಮತ್ತು ಶೈಲಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಸಮುದಾಯದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಪೂರೈಸುವ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಇದ್ದರೆ ಸಾಕು. ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರ ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಅದರಂತೆ ಮಸೀದಿಯು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೇಂದ್ರ, ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಯ ಸ್ಥಳ, ನ್ಯಾಯಾಲಯ, ಹಣಕಾಸು ವಹಿವಾಟಿಗಾಗಿ, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಇರುವ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶ . ಈ ತತ್ವದ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಸಮುದಾಯದ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಜನರನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಆಝಾನ್ ಎಂಬ ವಿಧಾನವು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮಿನಾರಗಳು ನೆಲೆ ನಿಂತವು. ಈ ಸಂಕೇತವು ಹಲವಾರು ತತ್ವಗಳ, ಜ್ಞಾನ, ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗಿ ಹೇಗೆ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಇತರ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಂತೆಯೇ ಇಸ್ಲಾಂ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಅದರ ಬುನಾದಿಯನ್ನು ಭದ್ರ ಪಡಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಣಗಾಡಿತ್ತು. ಅದೇ ರೀತಿ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಕಾರವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅದರ ಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಯತ್ನ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸುಂದರವಾದ, ಉದ್ದನೆಯ ಮಿನಾರಗಳ ಉದಯವುಂಟಾಯಿತು.
ಈ ತಾರ್ಕಿಕ ವಿಕಸನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಮಸೀದಿಗಳಿಗೆ ಸಮಾಂತರವಾಗಿ ಮಿನಾರಗಳು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಬೆಳೆದು ಬಂದವು. ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಐಕ್ಯತೆಗಾಗಿ ವಿವಿಧ ಸಾಮಾಜಿಕ, ರಾಜಕೀಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮಿನಾರಗಳು ಏಕೀಕರಿಸಿದವು. ಸಮುದಾಯದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸುವ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ಮಿನಾರಗಳು ಹಿಂದೆ.ಸರಿದಿಲ್ಲ.
ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಇನ್ನು ಯಾವುದೇ ಇರಲಿ, ಯಾವುದೇ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಗೂ ಅವುಗಳ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ ಅದ್ಭುತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿದೆ. ಅವುಗಳು ಇರುವಷ್ಟು ಕಾಲ ಅವುಗಳ ತತ್ವಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತ ವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ಲಕ್ಷ್ಯವು ಜ್ಞಾನಾರ್ಜನೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಇವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮನ್ನು ಒಂದು ವಿಚಾರ ಮಂಥನಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡುತ್ತವೆ. ಆ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಬಲ್ಲದು. ಅಲ್ಲದೇ ಹೋದರೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಫಲ ಶೂನ್ಯವಾಗಿರುವುದು.
ಮಿನಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತವಾಗಿರುವ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಜಗತ್ತು ಬದ್ಧತೆ ತೋರಬೇಕು. ಇಂದು ಮನು ಕುಲವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಎದುರಿಸಲಿರುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿನಿಲ್ಲಲು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯತಾ ಮನೋಭಾವದ ಮಹತ್ವಗಳು ಮಿನಾರಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರಬರಬೇಕು. ವಿಭಿನ್ನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಲು ಯಾವುದೇ ಸಮಸ್ಯೆ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಸ್ಲಾಂ ಸಾಬೀತು ಪಡಿಸಿದೆ. ಇಂದಿನ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಜಗತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ನೈಜ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ, ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಮೂಲಕ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ.
ಮಾನವೀಯತೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಅಲ್ ಮುವಹ್ಹಿದೂನ್ (Al mohad caliphate) ನಾಗರಿಕತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದೆ ಟಿನ್ಮಲ್ ಮಸೀದಿಯ ಖುತುಬಿಯ್ಯ ಮಿನಾರ್. ಯೂರೋ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಂವಾದಕ್ಕೆ ನಾವು ನೀಡುವ ಸಣ್ಣ ಕೊಡುಗೆಯೂ ಗೌರವಾರ್ಹ. ವಿನೀತನಾದ ನಾನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ‘ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಕಲ್ಚರ್’ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಬೋಧಿಸುವ ಮತ್ತು ರವಾನಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಂದ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ಪಡೆದು, ಅಪಾರ ಗೌರವಗಳೊಂದಿಗೆ , ಮುಸ್ಲಿಂ ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಜಗತ್ತು ಹಾಗೂ ಮತಾಂಧತೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸಲು ಸರಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಿದೆ.
ಕಳೆದ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ The council of Europe ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದಿಗೆ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಆಯೋಜಿಸಿದ ‘ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವು ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ’ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಸೆಮಿನಾರ್ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಕೇಂದ್ರ ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. Council of Europe ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚರ್ಚೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಮುಂದುವರೆದ ಭಾಗ ಎಂಬಂತೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19 ರ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು 1162 ರನ್ನು ಅನುನೋದಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂತರ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಮಸ್ಯೆ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಸಮರ್ಥವಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿತ್ತು ನಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶ. ಯಾವುದೇ ಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್‌ನ ಎರಡು ತೀರಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಇರಾದೆ ಇದೆ.
ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಅಲ್ ಮುವಹ್ಹಿದ್ ಖಿಲಾಫತ್ ನ ರಾಜಧಾನಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಖುತುಬಿಯ್ಯ ಮತ್ತು ಗಿರಾಲ್ಡ ಮಿನಾರದಂತೆ ಸುಂದರವೂ ಸೂಚಕವೂ ಆದ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಜೀವಂತವಾಗಿರಲಿ, ಅದೇ ರೀತಿ ಇಂತಹ ಕಾರ್ಯಗಳು ದ್ವಿಗುಣಗೊಳ್ಳಲಿ ಎಂಬುದು ನನ್ನಾಸೆ.
ಮೂಲ: ಶರೀಫ್ ಅಬ್ದುರ್ರಹ್ಮಾನ್ ಝಾ
ಅನು: ಮುಹಮ್ಮದ್ ಶಮೀರ್ ಪೆರುವಾಜೆ